Mali >
Mali danbejalaw
Naminɔrɔjala - Nsirajala - Warijala // Sanujala - Lulujala
Bamanankanfɔlaw bɛ To ka nin zana in Fɔ ko " 'bònya bɛ Manden, 'bònyamasegin fana bɛ Manden". Mɔgɔ ka magwan ka kan ni 'lakodɔnni ye i ka sìgida la. O kɔrɔ ye ko ni cɛsiribaa b'i ka jama la, i ka kan k'a Ladùsu o sira fɛ n'a waleɲuman-dɔnni ye a ka ‘baara ɲumanw na. N'o ma cɛsiribaa Caya i ka sìgida la, o tɛ na foyi Bɔ cɛsiribaa la.
Mali b'o sira kan cogo dɔ la. A bɛ To ka jamanaden Bɔ ɲɔgɔn ma n'u ka cɛsiri dalilu ye jamana jɔ̀li la. Ni jamanaden min ye jamana jɔ̀li n'a yiriwali sira Bɔ, fo k'a Kɛ mɔgɔ tɔ̀w dalagɛsɛ ye, jamana b'o tìgilamɔgɔ Jansa ni jàla dɔ ye. O siratigɛ la, ŋanaw lakodɔnni Dònna Mali taabolow la sàn 3 yɛrɛmahɔrɔnya tàlen 'kɔ. O ye kabini 1963 sàn Mɛkalo tle 31 ye. Setigisariya dɔ Tàra Mali fanga fɛ o sàn na k'a ka jamanadenw ka cɛsiri ni magwan Lakodɔn.
O la, jàla dàntigɛlen minnu bɛ Di cɛsiribaaw ma olu ye jàla sìgiyɔrɔma 5 ye. Sìgiyɔrɔma sàba fɔlɔ, olu ni ‘jamanaden lablalenw ka kan. Jàla tɔ̀ 2 minnu bɛ yen, olu ni jamanatigiw ka kan.
Jàla sàba minnu bɛ Di jamanaden lablalenw ma olu ye:
- Naminɔrɔjala
- Nsìrajala
- Warijala
Jàla in bɛɛ tɛ Sɔrɔ ʃyὲn kelen ɲɔgɔn fɛ. Ni mɔgɔ min ka cɛsiri Sera min dili ma, o b'o Sɔrɔ. Nka a bɛ da Minɛ Naminɔrɔjala ma. O y'a bɛɛ la fɔlɔ ye ani a bɛɛ la dugumadan ye. N'i ka cɛsiri ma Kɔtigɛ ko fo dɔ Fàral'a kan ka Taa, i bɛ Se ka Jansa ni jàla fɔlɔ dankan ye n'o ye Nsirajala ye sàn nàtaw dɔ la. Ni halisa dɔ bɛ ka Fàra i ka cɛsiriwalew kan ka T'a fɛ, i bɛ Se ka jàla sabanan tìgiya Kɛ, o min ye Warijala ye.
N'an Bɔra jamanaden lablalenw na ka Dòn jamanatigiw la, olu ka jàlaw fana bɛ yen mɔgɔ tɛ minnu Sɔrɔ fyew n'i ma Kɛ jamanatigi ye. O jàlaw ye:
- Sanujala
- Lulujala
Jamanatigiw jansali bɛ Dabɔ Sanujala la. N'i ye Jamana tìgiya Sɔrɔ kàban, i bɛ D’i ma. Jamanatigiw ka jàla flanan ye Lulujala ye. Ale de 'sɔrɔ man di tèn. Jamanatigi bɛɛ b’o ‘jàla fɔlɔ in Sɔrɔ cogo bɛɛ la. Nka flanan in sɔrɔli sìrilen bɛ ko minnu na, i n'a fɔ a sìrilen bɛ jamana bɔli la ‘gὲlɛya sugu minnu 'kɔnɔ, a ka c'a la ‘jamanatigi caman tle tɛ Bɛn n'o ‘gὲlɛya sugu ye k'o bɛ o Furakɛ.
Jamanajɔ jansalijala nìnnu bɛ Se kà Kɛ ka mɔgɔ ɲɛnama Jànsa cogo min na u fana bɛ Se kà Kɛ k'a mɔgɔ Jànsa a fatulen 'kɔ. Tnɔ min bɛ jàla sɔrɔli la o tɛ 'wariko ye. A Dabɔra kùn min kamà o ye a tìgi dànfara ka Dɔn mɔgɔ tɔ̀w 'cɛ la. A tìgi bɛ Se k'a Jìra ko caman nà walasa karama min b'a kan fanga 'yɔrɔ, a k'o daamu Sɔrɔ. Kɛnɛ dɔw kan fana, a dònni a tìgi fɛ k'a Taa yèn o laɲininen dòn.
Jàlaw lakodɔnni kɛnɛkannama dɔ ye a tìgi fatulen dàmanajansali kɛli ye jamanatigi fɛ jamana 'tɔgɔ la. Jamanatigi tɛ Taa mɔgɔ bɛɛ ʃùkoya la nkà ni jamanajɔ jànsalijala bɛ ‘mɔgɔ o mɔgɔ 'bolo, o ʃùkoya bɛ Лɛnabɔ jamana fɛ ni jamanatigi nàli ye a ʃù 'kùn nà ka taasi Blà kà T'a ma. O yɔrɔ la, sorasiw bɛ burunin Fyɛko damadɔ Kɛ ʃù 'kùn na. Jamana ka kùnnafoni-carinsiraw b'a Lase jàma mà. O de b'a To i b'a tìgilamɔgɔ ʃùkoya jà bɔlen Ye jamana ka jàso la.
Tɔgɔ dali nin miiriya kuraw la o fana Kɛr'a damanabaara ye an 'bolo. An y'a miiriyaw Ye jamana min na o ye Faransi ye. Farasi ta jàlaw tɔgɔ Dara ka minɛ Kɛ sorasiya kisɛya jàlaw tɔgɔw ma. An ma Mali ta Bɔ o sira kelen fɛ cɔy bari an b'a Dɔn ko tɔgɔ dasababu ka ca fɛn kura la. Awa fana, jansali cogoya kɔrɔ tɛ Ban jamana tabiyaw la ka Nà. O sababu y'a To, an ye Mali ta jàlaw tɔgɔko Bɔ farikolo-ɲɛnajɛ ta miiriya sira fɛ. Mɔgɔw 'dɔnfɛn ye nafolo suguyaw nafa bonya ye ni ɲɔgɔn ye. Bɛɛ b'a Dɔn ko sanutigi bɛ waritigi ni nafolotigiya 'cɛ wa ko a fana bɛ lulutigi ni dugumana 'cɛ. Mali laadalakow la ka Nà, mɔgɔ tùn bɛ kisɛya wali ŋanaya jànsa ni o nafolow tɔgɔ dali ye ŋana na. I tɛ Koli k'a Mɛn ko "n ye sanujala D'i ma, n ye lulujala D'i ma" ka Лɛsin ŋana dɔ ma. O la ni jamana Ko k'a bɛ mɔgɔw Jansa, o fɔcogo taacogo tɛ ka o tɔgɔda-cogo kɔrɔw Dàn bamanankan na:
- Naminɔrɔjala - Jamanajɔ naminɔrɔjala-tigi
- Nsirajala - Jamanajɔ nsirajala-tigi
- Warijala - Jamanajɔ warijala-tigi
- Sanujala - Jamanajɔ sanujala-tigi
- Lulujala - Jamanajɔ lulujala-tigi
Blàdon : 2016-03-28 Yɛlɛmako laban : 2016-07-25
