FÀKAN

Dɔnniya fòrobayali

Dɔnniya fòrobayali jὲmukan tàko 22nan

Sannadɔn: Kɛnɛfɛtaa somaasama/sugumɔ sɔ̀rɔlenw (yeko 1)

1.    Kɛnɛfɛtaa kɛlenw nàna ni somaasama jùmɛn ye ?
Ciya fɛn o fɛn bɛ Blà kà Taa kɛnɛ fɛ, o bɛɛ n’a taakun dòn ;
Tnɔ̀ min bɛ Bɔ o taakunw na, o dɔw ye kɛnɛfɛtaala/fananfɛtaala sèginni ye kà Nà ni sannakolo mìnɛn dɔ ye ;
A tnɔ̀ dɔ fana ye dɔnniya jiidili minnu bɛ Sɔ̀rɔ a la olu kɛli ye kà fὲɛrɛminɛn kuraw Dla :
Apolo ciyaw Nàna ni kalo bɔ̀gɔ dɔ ye min Bὲnna fara bàgramu 382 ma.

Kɛnɛfɛtaa 'dàamucogo wɛrɛ minnu Bɛ yèn adamadenya ‘kɔnɔ olu la fànbaw Flɛ :
Teleko yiriwali sababuba dɔ ye kɛnɛfɛtaa ye ;
Fogolanko/bɔ̀lɔlɔko dàamu dali bɛ Bɔ kɛnɛfɛtaa tnɔ̀w la ;
GPS bangeli n’a yiriwali Bɔra kɛnɛfɛtaa fàamuya sɔ̀rɔlenw na ;
Nὲgɛjurusirako, sànko sènfɛjuru yὲrɛ, sababu bɛ Bɔ kɛnɛfɛtaa la ;
Waati cogoya dɔnni ani waatiyɛlɛma lasaali yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ ;
Fàrikolo cogoya gɛlɛnw dɔnni kà Fɛrɛ bànaw ma, o jàte ɲumanw b’a la kà Sɔ̀rɔ kɛnɛfɛtaa tnɔ̀w fɛ ;
Dɔnniya ni fὲɛrɛ jùrulacaw poyili ‘fàn bɛɛ denmisɛnw ye, o bɛɛ Ye fananfɛtaa nɔ̀ ye ;
Dɔnniya nège mìnɛni kà Bɔ miirishu la ani dannaya tɔ̀ sànkɔrɔtali kà Лɛsin dɔnniya ma denmisɛnw fɛ, o ye fananfɛtaa ka ko kɛlen ye ;
Ko kuraw wàabɔli dɔnniya fɛ kɛnɛkɔnɔfɛnw kisa kan k’u Wàlankata gafe bayirikaw ‘kɔnɔ, o bɛɛ sun ye kɛnɛfɛtaa ye ;
Kɔ̀rɔmansow jɔ̀li kɛnɛkɔnɔfɛnw ‘tɔgɔ la kɛnɛfɛtaajamanaw fɛ, o sababu Ye kɛnɛfɛtaa ye ;
Jyɛn kὲlɛba wɛrɛ kɛli sènnasumayali sababu bɛ Bɔ kɛnɛfɛtaa ɲɛdɔn na : màramafɛn cὲ jugu minnu Labὲnna jyɛn jàmanabaw fɛ, o Kɛra sababu minnu ye kà kariɲɔgɔnna Silasà jyɛn jàmanaw fɛ.


2.    Dodaɲɛ kura fɔlenw kùnɲɔgɔnw dili fransɛkan na
bàgramu = kilogramme
ciya = mission
dɔnniya = science
fὲɛrɛ = technique
fὲɛrɛminɛn = technologie
fogolan / bɔ̀lɔlɔ = internet
kɛnɛ = espace
kɛnɛfɛtaa = exploration spatiale / conquête spatiale
kɛnɛfɛtaala / fananfɛtaala = astronaute / cosmonaute / spationaute / taïkonaute
kɔ̀rɔmanso = musée
miirishu = illusion
sannadɔn = astronomie
sènfɛjuru = cellulaire
somaasama / sugumɔ = retombée
wàabɔli = découverte
waati cogoya = méteo
waatiyɛlɛma = climat / changement climatique
 
Sunkofɔlan
Gouvernement du canada, Retombées de l’exploration spatiale dans le quotidien, https://www.asc-csa.gc.ca/fra/a-propos/retombees-de-l-exploration-spatiale-au-quotidien/, (2023 10 21).
Microsoft Encarta Junior, 2009, l’exploration de l’espace.
Sciences pour tous, Ce que la conquête spatiale a apporté à notre quotidien, https://www.sciencespourtous.org/actu/ce-que-la-conquete-spatiale-a-apporte-a-notre-quotidien/ (2023 10 21).

Blàdon : 2023-12-09     Yɛlɛmako laban : 2023-12-09


I fɛla Fɔ fasiri kan :

Captcha

Jagomajira

Daɲɛgafe sànta

Fàkan bataki

Sìgidɔn

Jyɛn jamanaw

 

Mali duguw

Daɲɛsɛbɛn

Maralenw

2024

2023

2023-12

2023-11

2023-10

2023-09

2023-08

2023-07

2023-06

2023-05

2023-04

2023-03

2023-02

2023-01

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2017-12

2017-10

2017-09

2017-08

2017-07

2017-06

2017-05

2017-04

2017-03

2017-02

2017-01

2016

2016-12

2016-11

2016-10

2016-08

2016-07

2016-06

2016-05

2016-04

2016-03

2016-02

2016-01

2015