Jasajan

Dugu yɔrɔfɔli

Jasajan Bɛ Sikaso marabolo an’a kolomi la, Gɔ̀nkaso galoda ani Kilela kafoda la. A ni Kilela cɛ Ye bam 35 ye ni k’a ni Gɔ̀ngaso cɛ jànya Kɛ bam 4 ye. A ni duguba min ka surun o Ye Sikaso ye. A n’o cɛ jànya Ye bam 34 ye.

Dugu minnu kɛlen dòn kà Jasajan Lamini olu Flɛ :Siramana B’a kɔrɔn fɛ, Gɔ̀nkaso B’a tlebin fɛ, Fama B’a ni kɛɲɛka ‘cɛ ni kà Jasadennin K’a ni worodugu ‘cɛ.

Dugu tɔgɔko

Kabi Jasajan Kɛra Jasajan ye, a ma Weele tɔgɔ wɛrɛ la.

Dugu dugutigiya

Laadaladugu-tigiko Bɛ Jasajan na sa, nka faama-dugutigi fana Bɛ yen min bɛ dugu ni faamaw cɛtaamaw Kɛ. Dugutigiya Bɛ kìn kelen ka bolo kan an’a bɛ Nà kɔrɔyakunda. Dugutigi ntanyali de bɛ Se kà Nà ni dugutigi yɛlɛmani ye.

Bàla Kulubali de Bɛ dugutigiya la bì. Dugutigi kɔrɔ dɔw Flɛ : Cɔŋolo Banba, Zanpe Tarawele ani Jeni Tarawele.

Dugu bònya

An ma ‘fεn Sɔrɔ kà Fɔ dugu bònya kan.

Dugu siyako

Jasajan Ye bamanandugu ye bamanakan bɛ Fɔ min ‘kɔnɔ. Jamu minnu Bɛ yen olu Flɛ : Kɔnɛ, Tarawele, Kulubali ani Bànba. Furusira Bɛ Jasajan kìnw ni ɲɔgɔn ‘cɛ, a jamuw ni ɲɔgɔn ‘cɛ a n’a ni dugu wɛrɛw ‘cɛ.

Dugu baarako

Baarako siratigɛ la, sὲnɛ bɛ Kɛ Jasajan ka sago baara bɛɛ kan. Jasajan sὲnɛfɛn dɔw Ye kàba, malo, keninke, saɲɔ, tiga, tiganinkuru, woso, je, bàra, ʃɔ̀, ani kɔɔri. Sὲnɛ kɛrɛ fɛ, nakɔbaara fana bɛ Kɛ. Nakɔjiri dɔw Flɛ : mangoro, lenburu, buyagi, manje, namasa ani sɔmɔ. Nakɔlafɛn dɔw Ye : fòronto, tamati, nkɔyɔ, salati, nanaye, melɔn, ʃù ani gan.

Ka Fàra sὲnɛ ni nakɔbaara kan, Jasajankaw cɛsirilen dòn baganmara fana na. Bagan marata dɔw Ye misi, bà, saga, fàli, wùlu ani jakuma ye. Kami, tonkɔnɔ, jὲnɛntubannin ani ʃɛ Ye kamanmafɛn marata dɔw ye. Mɔni-kɛyɔrɔ tɛ Jasajan na.

Baara fɔlen ninnu kɔ fɛ, jago fana bɛ Kɛ Jasajan na nka sugu tɛ yen. Jago minnu bɛ Kɛ olu dɔw Flɛ : butigifeere, sὲnɛfɛn-feere, jiriden-feere, baganjago ani ʃɛfeere.

Nin Bɛɛ kɔ fɛ, Jasajannakaw bɛ bololabaara ni donsoya fana Kɛ. Bolalabaara kɛta dɔw Ye ŋununda, sìgilandla ani sansaradla ye.

Dugu fὲɛrɛko

Kungosogow fàgali la, fὲɛrɛ minnu Bɛ jasajannakaw ‘bolo olu Ye marifa ni bese ye. Fὲɛrɛ minnu Bɛ yen kungokɔnɔw fàgali la olu Ye: manabɛlɛ, ntɛnfɛrɛ, wɔ̀lɔjuru ani wɔ̀lɔgɛn. Fɛn minnu bɛ Kɛ sokɔnɔfɛnw minɛni la olu Flɛ: Jonbori (ka juru ncoma Fìli misi ‘ɲɛ, ncɔlɔ (ka misiden Dabɔ sin na), ka bagan masina Nɛgɛn kà Dòn a koronyɔrɔ la walima ka Gɛn k’a Minɛ. Лɛlakegunyako min bɛ Kɛ dugu ‘kɔnɔ o Ye ncankoroda ye.

Dugu yiriwaliko

Yiriwaliko siratigɛ la, nin ko kura kofɔta ninnu Dònna Jasajan ‘kɔnɔ: pɔnpekɔlɔn, jabaranin, kɔɔrisugu, moto, jibanbew, kalalikɛ-mansin ani sὲnɛkɛ-mansin.

Dugu kàlanko

An ma fɛn Sɔrɔ ka Fɔ dugu kàlanko kan.

Dugu batoko

Silamɛya de Bɛ Jasajan. Misiri gansan kelen de Bɛ dugu ‘kɔnɔ.

Dugu ɲɛnajɛkow

Nin ɲɛnajɛlako ninnu bɛ Kɛ jasajannakaw fɛ an Bɛ dòn min na i ko bì: kɔɲɔ, denkundi, seliw, sànyɛlɛmaw, sànkunbɛn ani tɔnɲɛnajɛw. Лɛnajɛ fɔlen ninnu fɔliminɛn Ye bala ye.

Farikolo-ɲɛnajɛ min bɛ Kɛ yen o Ye ntolatan ye. Dugu ɲɛnajɛw bɛ Kɛ fὲrɛ la.