Bon
Bon Ye ‘bàna ye min bɛ Sɔ̀rɔ fàrikolo yɔrɔ dɔ so Cyɛni fɛ. Bon bɛ Se kà Se fàri kisilan bɛɛ mà. Bon suguya dɔw Ye gòlolabon, fùrulabon, sinnabon, jòlilabon o n’a ‘ɲɔ̀gɔnnan caman.
Yὲlɛma bɛ Dòn ʃiko kùnnafoni na (burujukumu simaw minnu bɛ burujulanw Labὲn) ‘tùma bɛɛ tufaw bɛɛ la,. O yὲlɛma nìnnu bɛ Sin kà Làbɛn walima kà ʃilatunun. Nkà a bɛ Se kà Kɛ o labɛnni in tɛ Kɛ walima a tɛ Kɛ kà Лὲ. O la, tufa tɛ K’a cogoya la wà a tɛ a kà tàamaʃyɛn sɔ̀rɔtaw jàte Sɔ̀rɔ minnu bɛ Bɔ ‘tufa wɛrɛw la.
O waleya nìnnu de Bɛ Nà ni bon ye: o tufa cyɛnnen in bɛ Bange ‘tufa wɛrɛw la, minnu cyɛnnen Dòn. O tufa cyɛnnenw bɛ Jὲ kà kùru de Labὲn min tufaw bɛ kὲlɛ Kɛ k’a lamini-busiri kɛnɛmaw Cyɛn. U bɛ Laban kà fàriminɛn Bàli k’a ka baara Kɛ koɲùman. Kà Fàra o kan, u bɛ Se kà Bɔ ‘kùru fɔlɔ la kà Tὲmɛ jòli fɛ ni kà Taa ‘fàrimisɛn wɛrɛ la walasa kà ‘kura Labὲn min bɛ Weele ko poyili. O poyiliw de bɛ Kɛ ‘sababu ye kà bànabagatɔ Fàga kà Caya.
Bon ka suma Làbɛn fɛ kosɛbɛ kà Caya. A bɛ Se kà Taa ‘sàn 15 fo kà Se 20 ma. A fana bɛ se kà Caya n’o bɛɛ ye k’a da Mìnɛ a ‘yὲlɛmako fɔlɔ la tufa ‘kɔnɔ, fo kà Se bon ‘tàamaʃyɛn fɔlɔw ma. O de y’a To bon bɛ balikuw Mìnɛ kà Tὲmɛ denmisɛnw kan. Bon suguya dɔw Bɛ yèn minnu ka teli màa kὲlɛli fɛ wa u ka teli buguni fɛ.
‘Fɛn caman bɛ Nà ni bon ye. Lamini ni ɲɛnamaya kɛcogo jɔ̀yɔrɔ ka bòn kosɛbɛ; o la sa, fɛn dɔw Bɛ yèn minnu Ye fàrati ye: ‘mìsali la, siramin bɛ Se kà fogonfogonna-bon Blà mɔ̀gɔ la, dlɔ̀minba bɛ Nà ni fyelabon ye k’a Sɔ̀rɔ ni tlè bɛ Jɔ̀ fàrikolo kan kosɛbɛ, o bɛ Nà ni gòlolabon ye. Sànkaran dɔw bɛ Se kà Kɛ bon sababu ye (‘mìsali la, biɲɛdimi B bɛ biɲɛlabon Lase màa ma tùma dɔw la).
Nkà yɔrɔ cogoya t’a bɛɛ Jìra: ‘mìsali la, siraminnabaw bɛɛ tɛ fogonfogonna-bon Sɔ̀rɔ (kàsɔrɔ màa min ma Dèli kà sira Mìn fyew, o tìgi bɛ Se kà bàna in Sɔ̀rɔ). Kùnbɛnnan bɛ màa dɔw fàrikolo la, minnu bɛ u tànga bàna in ma, nkà dɔw fana taw b’a To bana in b’olu Mìnɛ. ‘Fɔcogo la, bon labɛncogo ka ca (ɲɛnamaya kɛcogo ni cogoya minnu, ni mansaw b’a Yὲlɛma cyɛn fɛ).
Лɛnamaya kɛcogo ɲuman ani dumuni dafalen bɛ Se ka dɔ Bɔ bon sɔ̀rɔli farati la. Furakɛli yiriwali de y’a To bonw B’a la kà Furakɛ koɲùman k’a T’a fɛ, nkà u ni ban pew cɛ ka jàn. Kà Da o kan, bon hakɛ bɛɛ Caya kà Da ʃìhakɛko kan, wà fana, a bɛ Caya setigi-jamanaw na kà Tὲmɛ fàantan-jamanaw kan.
Dɔ Fàra i ka dɔnta kan:
tufa Ye mùn ye?
- tufaw tlacogo
- burujukumu
- burujulanw
- Nimadɔn ni adamaden fàrikolo
Bɔyɔrɔ : Microsoft Encarta 2009
Blàdon : 2023-04-11 Yɛlɛmako laban : 2024-09-22
