Dànbana

Dugu yɔrɔfɔli

Dànbana ye Mali dugu dɔ ye. A ni dugu minnu bε ‘dancεBɔ, olu ye : Faraba kɔrɔn fε ni bam 3 ye ; tlebin fε Лalakalan Bε yen ni bam 5 ye ; Daɲa de B’a ni kεɲεka ‘cε a ni min cε ye bam 5 ye, a ni worodugu 'cε sa, Sangaranbugu de Bε ye ni bam 2 ye.

Dugu tɔgɔko

Dugu in tɔgɔ ye Dànbana ye.

Dugu marabaako

Dànbana dugutigiko ye laadalata ye min Bε kìnw ni ‘ɲɔgɔn ‘cε nk’a Bε ‘jamu ‘kelen ka bolo kàn. A bε Nà kɔrɔya-kunda. Ni dugutigi kɔrɔ Sara kura bε Sìgi n’u Bεn n’a kàn tuma min.

Mɔgɔ min Bε dugu in kùnna bì, o ye Sayɔn Keyta ye. Dànbana tùn Bε jamanatigi-dugu min ka mara kɔrɔ, o ye Jaramaji ye.

Dugu bònya

Laadalakinw de Bε dugu in na.

Dugu siyako

Yen sinankunya Bε Keyta ni Kulubali ‘cε. U bεε bε Furu ‘ɲɔgɔn ma fo ɲamakalaw w’a Bε u ni ‘dugu ‘wεrεw ‘cε o cogo la.

Kan fla de bε Fɔ yen nka maninkakan de fanga ka bòn.

Dugubaarako

Dànbana ye ‘sεnεkεdugu ye. U ka sεnεfεnw yen in ye : keninke, saɲɔ, kàba, malo, tiga, ɲimikala, bananku, woso, je, galama, ʃɔ, zεrε, bεnε, dà, kɔɔriani fini.

O bɔlen yen, nakɔbaaraw ‘fana Bε yen. Nakɔjiriw: mangoro, lenburu, buyagi, namasa, ntɔmɔnɔ, sɔmɔ. Nakɔfεnw ye jaba, fòronto, ɲugu, tamati, nkɔyɔ, salati, ʃù, pɔmitεri, gan, kɔnkɔn, nanaye, melɔn, pawɔrɔn, karɔti ye.

Baganmara ‘fana Bε yen. O baganmarataw ye misi, bà, saga, fàli, wùlu, jakuma, sonsan.

Kamanmafεnw ye ʃε, kami, tɔnkɔnɔ ani jεnεntubannin ye.

Nin bεε ‘kɔ, laadalamɔni bε yen min kεminεnw ye jɔ ni bese ani doolen ye.

U bε butigifeere, sεnεfεn-feere, jiriden-feere, baganjago, ʃεfeere Kε.

Bololabaara minnu Bε dugu in na, olu ye burugosi, ŋununda, sìgilandla, kalakadla, sansaradla, jiribaara, payasidla, sojɔ.

Numucεw bε da ba, jele, dla ani muruw Dla ni ka numumusow ta Kε dagadla, ɲintindla, furunε ani wusulanbεlεdla ye.

Donsow Bε yen wa donsobolodon ‘fana Bε yen.

Nkaninbεε la, sεnε fang aka bònkosεbε.

Dugu fὲεrεko

Kungosogow fàgali la, u bε marifa Tà kà fεlεbɔ Kε, kà jan Da, kàTaa ni wulu ye u fε ani jurunin.

Kungokɔnɔw fàgali la, manabεlε, wɔlɔjuru, wɔlɔgεn ani bεrε.

Sokɔnɔfεnw minεli la, u bε jonbori Fili, k’a Nεgεn ni bu ye. Yen ɲεlakegunyabaaraw ye tufasa, geseda, tumumasiri.

Dugu yiriwaliko

Ko kura nàlenw ye : ɲɔsimansin, kɔlɔnŋana, pɔnpekɔlɔn, worobinε, kuran, jabaranin, kɔɔrisugu, moto, kalalikεmansin, kεnεyasow, sεnεkεmansin, senfε-juru.

Baaɲuman-kεtɔn minnu ni dugu Bε baara la bì, olu ye : Plan, Fave, Karadi, CMDT, PAPAM , BNDA.

ODIMO n’a Delila kà baara Kε ‘ɲɔgɔn ‘fε.

Dugu kàlanko

Kàlanko nàsira kàn, lakɔlikalanso ‘kelen Bε yen min Dabɔra 1995 sàn. A bε Daminε sàn fɔlɔ la fo sàn 9 nan. Kεnyεrεye madarasaso ‘kelen bε yen min ye sàn 4 'kàlan ye ni ka balikukalnso ‘kelen Kε yen min Dabɔra 1970 sàn.

Lakɔlikalan de fanga ka bòn nka balikukalan de Nàna fɔlɔ.

Lakɔlikalan sira fε, duguden minnu Kεra ‘jɔyɔrɔtigi ye, olu ye Banja Sisɔkɔ, ale Bε Bamakɔ, a bε baara Kε kuranko cakεda la ani Mamadu Kosa Keyta min ‘fana Bε Bamakɔ.

Dugu batoko

Silamεya ni laadalabato de Bε dugu in na. Silamεya Dònna Karamɔgɔ Ginbala ‘fε.

Dugu tεnεw ye wara, mali, wolisinji, warablensà ye.

Dugu ɲεnajεko

Лεnajεlako sira kàn, u ka ɲεnajεw ye sankunbεn, kɔɲɔ, denkundi, seliw, sanyεlεmaw, ciwara.O ɲεnajεw fɔliminεnw ye flen ni jenbeni gita ni dunun ye.

Sennantolatan ni basikεti ye yen farikoloɲεnajε fanba ye. Dugu tlonkεcogo kɔrɔw ye bεlεta, nparibɔ, juruden, tugu, fεrεnye.

Dugu kungoko

Jiboliyɔrɔ minnu Bε yen, olu ye kɔ ni fàla ye.

Jεgε minnu bε Minε o jisigi-yɔrɔw la, oluyezara, wulujεgε, nàna, manɔgɔ ani ntεbεn ye.

Bàmaw, kaana, korokara ‘fana Bε yen.

'Jiriba 'kofɔta ninnu de yen kungo la: jala, banan, sanan, genun, nkaba, npeku, waban, bumu, ʃì, nεrε, sebe, toro, ntabakunba, ntɔngε, zεrεninjε, nkalama, sunsun, wεkεnε, zaajε, bɔ, ntɔmɔnɔ, dugura, ntomi.

Kungofεn minnu bε yen: sinεnin, bàla, lε, minεn, warablen, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorongo, kungo kami, tonkanjɔ, baninkɔnɔ, kulanjε, ntoolen.

Duguw in kungodaw ye: fugada, komowulen, kurufintɔ, kɔmεkɔnɔ, danbankɔnɔ