Kodofara

Dugu yɔrɔfɔli

Kodofara bɛ Kayi marabolo fɛ. A bɛ galoda min na, o ye "bɛnkadifuɲa" ye. Kita de y'a ka kolomi ye. A n'o cɛ jànya ye bam 27 ye. A ni galotigidugu ta ye bam 12 ye. Kodofara kɔrɔnyanfan fɛ, Sɛnko bɛ Sɔrɔ yen ni bam 7 ye. Kodokonin b'a tlebinyanfan fɛ ni bam 2 ye. Kɛɲɛka fɛ, bɔrɔ bɛ yen ni bam 8 ye. Wòroduguyanfan na, Ba bɛ yen ni bam 6 ye.

Dugu tɔgɔko

Kòdo (kòro)

Donsokɛ dɔ de ye kodofara tu Tigɛ. A tùn bɛ Taa kungoyaala de la a yɔrɔ in na. Nkà o don kama kodosun de tùn ka Ca a kungoda kofɔlen in na. A yɔrɔ kɛlen donsokɛ sìgiyɔrɔ ye, mɔgɔw tùn b'a Jira ni tɔgɔ min ye o de ye " Kodofara" ye. Kabini o waatiw fo bì tɔgɔ fla ma F'a ma. Nkà fɔcogo ko siratigɛ la danfaranin dɔ bɛ yen. O tɛ dɔ wɛrɛ ye, a bɛ fɔ "kodofara" walima "kodofra".

Dugu marabaako

Laadala-dugutigiya de bɛ Kodofara. Yen dugutigiya bɛ Nà sugandilikunda. A ko bɛɛ fana tolen Bɛ kìn kelen ni jàmu kelen ka bolo de kàn yen. N'a Bɔra saya la, fɛn wɛrɛ tԑ yen dugutigi Bɔ dugutigiya la. Nkà ni dugutigi Ntanyana u bɛ sàn fla de Kɛ ka sɔrɔ ka kura Sìgi a nɔ na. Yen tu tigɛbaa tùn ye Marimu sirima Sibibe ye. Donsoya de Taara Bɔ n'a ye yen n'o tɛ a tùn bɛ Bɔ Korenna de. Màsakɛfanga waatiw la, kodofara tùn bɛ Mara màsakɛdugu min fɛ o ye kumanko ye. Bì, Kaliba Sidibe de bɛ yen dugutigiya la. Nk'a Fɔra Nana bubu ni Fajala ninnu 'kɔ.

Dugu bònya

Kodofara tɛ duguba ye bari a sìgikɛnɛ tɛ Tɛmɛ bam 2 kan kɛnɛ naani 'kɔnɔ. Yen dugumɔgɔw fana caya o caya tɛ Tɛmɛ 3000 kan.

Dugu siyako

Fulaw ni bamananw ni màrakaw ani màninkaw de sìgilen bɛ kodofara. Yen jàmuw ye: Jalo, jawara, jakite,jara, sidibe, sangare ani Tarawele ye. Ninankunya bɛ sidibe ni sangare 'cɛ, a bɛ jalo ni jakite 'cɛ ani jara ni tarawele 'cɛ yen. Furuko siratigɛ la, 'tnɛ foyi tɛ yenkaw ni ɲɔgɔn cɛ. Bamanankan de bɛ Fɔ Kodofara.

Dugu baarako

Sɛnɛ ye yen baarawla fànba ye. U bɛ keninke, saɲɔn, sàba, tiga, tiganinkuru, ɲimikala, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, bɛnɛ, dà, kɔɔri, mangoro, lenburu, buyakgi, ntɔmɔnɔ, fòronto, jaba, tamati, nkɔyɔ, gan, salati, ʃù, kɔnkɔn, ɲugu, nanaye ani melɔn Sɛnɛ yen. Yen bagan marataw ye: Bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin ye. Mɔni fana bɛ dɔɔnin dɔɔninkɛ yen. U ka mɔnikɛ minɛw ye jɔ, susu, sagi, doolen, zɔlɔ ani bese ye. Jago siratigɛ la yenkaw bɛ sɛnɛfɛn-feerew ni butigifeere ni baganfeere ani bololafɛndlata-feere (daba, mifyɛn, dàga ni jirisʃi, segeredla, sìgilandla, kalakadla ani sansaradla) Kɛ. Donsoya ye yen jujɔn dɔ ye wa halisa o ma da Blà yen fɔlɔ.

Dugu fɛɛrɛko

Marifa, wosen, wɔlɔgɛn, nkɔrɔ, nkana, manabɛlɛ, ntɛnfɛrɛ wɔlɔjuru, samani ka wɔlɔ Minɛ a fan kan, dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Blà o la, kàla (bàlaminɛna). Ninnu y'u ka kungosogow ni kɔnɔw fàalifɛɛrɛw ye. U b'u ka misidenw Dabɔ ni tonsɛ (ncɔlɔ) ye. U b'u ka misi murutilenw Minɛ ni jonbori flili ye. Walima a Nɛgɛni ni dumunifɛn ye walima k'a bagan masina Koron ka Dòn yɔrɔnin dɔ la.

Dugu yiriwaliko

Лɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, pɔnpekɔlɔn, sɛnɛkɛ-mansin, sènfɛjuru, arajo ani moto ye yenkaw ka ko kura nàlenw ye. CMDT ni jigisɛmɛjiri ani EFAO baɲumankɛtɔnw ye ninnu ye baara Kɛ yenkaw ka yiriwa siratigɛ la. U ka o yiriwa gtùn Лɛsinnen bɛ sɛnɛko ni sannifeere ani dɛsɛbaatɔw dɛmɛni de ma.

Dugu kàlanko

Dugumadakun fàn fɔlɔ kàlanko kelen de bɛ kodofara lakɔli sira kàn. U ka o lakɔlikàlan in da Bɔra 2000 sàn. Nkà madarasa-kalan min b'u fɛ yen o da Bɔra 2004 sàn. O fana ye dugumadakun fàn fɔlɔ ta ye. Lakɔlikalan de Dònna kà Kɔn yen kàlan bɛɛ 'ɲɛ wa hali bì o de fànga ka bòn ka Sago tɔw kàn.

Dugu batoko

Silamɛya bɛ kodofara. U ka silamɛya da Minɛna 1982 sàn. Màa min Nàna n'a ye o ye Musa Fanɛ ye. Nkà silamɛya kɔ fɛ laadala bato dɔw fana bɛ yen i n'a fɔ nama ni koma/Kɔmɔ. Yen dugu dasiri ye jinɛ ni kɔtɛ ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ ni seli ni sanyɛlɛma ni denkundi ni ntolatan ni tɔnɲɛnajɛ ani laadalakow ye yenkaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka fɔlifɛnw ye gita ni buru ni dunun ni flen ni kolonkolon ni wasanba ni nkɔnin ani patikoronba ye. Yenkaw ka tlonkɛcogo kɔrɔw ye bɛlɛda nparibɔ ani fɛrɛn ye. U ɲɛnajɛw bɛ Kɛ fòrobakɛnɛba min kàn u b'o Weele ko "Bara".

Dugu kungoko

Manɔgɔ ni ntɛbɛn ni npɔliyɔ ni saalen ni samu, kɔnkɔn ni zara ni wùlujɛgɛ ni sajɛgɛ ni nàna ni baman ni ntigin ni tnɛnin ni tono ni fin ani jɛman ye jɛgɛ suguyaw ye minnu bɛ Sɔrɔ yen jisigiyɔrɔw la. O kɔ fɛ, bamaw ni koorokaaraw ni kaanaw ni kooro ani maliw bɛ Sɔrɔ yen. Jiri suguya caman bɛ yen kungo 'kɔnɔ i n'a fɔ jala, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama, sunsun, zaajɛ nten, danga ani zɛkɛnɛ. Kungosogo minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen olu ye: Dànkala, nkorongo, kungo-kami, minɛn, nkolonin, warabilen, miniɲan, digon, wɔlɔ, gɛlɛnin, totowaranin, wùluwara ani wòronin ye.Yen kungodaw ye Namakɔrɔ kuru/kulu, saɲɔnin, kusa, bɔkɔniblen ani kɔflabɛn ye.

Dugu Kaburudoko

Kaburudon naani de bɛ kodofarakaw fɛ yen. Nkà kùn wɛrɛ t'a la u fɛ yɔrɔw jànya ɲɔgɔn na 'kɔ.

Dugu waatiko

Yen waatiw fàlen-fàlen cogo Flɛ: ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà, n'o Bɔra yen, tlema bɛ sɔrɔ ka Nà. Sanji minnu bɛ Nà kodofara sanmiɲa kelen 'kɔnɔ bɛ Taa 100 ni kɔ la. Yen funtenin hakɛ sannadan ye 40 ye a nɛnɛ hakɛ dugumadan ye 18 ye.