Kirsanba

Dugu yɔrɔfɔli

Kirsanba ye marabolo 7nan dugu dɔ ye min bɛ Direy kolomi fɛ. Dugu don min ye galoda ye. A ni Direy cɛ ye bam 18 ye. Fajibayenje bɛ Kirsanba ni kɔrɔn cɛ ni bam 2 ye, a ni tlebin-cɛdugu ye Saajilanbu ye, bam 7, Haybono b'a ni worodugu cɛ ni bam 12 ye, min ye kɛɲɛkafɛla ye, o ye Waanare ye, bam 4. Duguba min bɛ yen ni Kirsanba n'o cɛ ka sùrun, o ye Direy ye.

Dugu tɔgɔko

Tɔgɔko nàsira la, Kirsanba ye dugu in tɔgɔ bìlama ye. Nka san'o cɛ tɔgɔ dɔw tun b'a la minnu ye Kujana, Hangafara ani Ceyda ye.

Dugu dugutigiya

Kirsanbakaw ka dugutigiko ye laadalata ye min bɛ jamu kelen ka bolo kan. Dugu don min tu Tigɛra kabi Sunjatatle waatiw.U ka dugutigiya bɛ Nà kɔrɔya-kunda de. Ni dugutigi kɔrɔ Faatura, kura de bɛ Sìgi o kɔ. U ka dugutigikɔrɔ dɔw tɔgɔ flɛ: Hamadunn Mahamudu Sidibe, Modi Siidi Sidibe. Almami Modi Sidibe ye sisan dugutigi ye.

Galotigi ye Bureyma Usmann Yatara ye. Jamanatigi-dugu kɔrɔ ye dugu in ye.

Dugu bònya

Kanfonce ni Bugumeyra ye Kirsanba kìnw ye. A ba sigiyɔrɔ 4nan na. Asigiyɔrɔ kɔrɔ ye Kujana, Hangafara ani Ceyda ye. Koyrabɔrɔ, fla, boso ani burudamɛ de bɛ yen. Yen jamuw ye Kanfo, Sidibe, Sise, Yatara; Jarunba, askofare, Mayga, Ture, Moyda ani Sisawo ye. Sɛnɛkunya bɛ Mayga ni Ture cɛ. Jamu kofota ninnu bɛɛ bɛ ɲɔgɔn Furu fo Sisawo. Furu bɛ kin bɛɛ ni ɲɔgɔn cɛ.

Yen kanfɔtaw ye sɔŋay, fulfulde ani burudamɛkan ye. Nka kan min bɛ Fɔ yen kosɛbɛ, o ye sɔŋay ye.

Dugu baarako

Sɛnɛ ye Kirsanba baaraw la fànba dɔ ye. Ka Fàra o kan baganmara, jàgo ani mɔni bɛ Kɛ yen.

Forosɛnɛ siratigɛ la, u bɛ fɛn minnu Sɛnɛ, olu ye: keninke, sàɲɔ, kàba, màlo, tiga, tiganinkurun, ɲimikala, gajaba, ku, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kuruba (jabere), danan, bɛnɛ, dà, fini, filensun, kɔɔri.

Nakɔsɛnɛ: mangoro, buyagi, manje, bananku, jafarana, jabibi, sebe, lenburuba, lenburukumu, mandiriye, namasa, tamati, nkɔyɔ, jaba, salati, ʃù, nanaye, melɔn, karɔti, pɔpɔrɔn, beterafu.

Jàgo: sὲnεfεnw, fìnifeere, butigifeere, baganjago.

Baganmara : misi, bà, saga, sonsan, fàli, sò, wùlu, jakuma, bama, koorokaara.

U bɛ kamanmafɛn minnu Mara, olu ye: ʃɛ, kami, tonkɔnɔ, jɛnɛntubanin; bawɔlɔ. U ka mɔni ye laadalata ye min kɛ minɛnw jɔ, doolen ani sansaranin ye. U b'o mɔni in Kɛ kɔ de la. Sugu min bɛ yen, o bɛ Jɔ karidonya fɛ.

Bololabaara minnu bɛ Kɛ Kirsanba olu ye : sigilandla, kalakadla, sansaradla, bɔrɛdla.

O tɛmɛnen kɔ numuyabaaraw bɛ Kɛ dugu in na. Numucɛw bɛ baara minnu Kɛ, olu ye: dabadla, jeledla, jalodla, murudla, zundla, marifa, tama, biɲɛn, kurun, ŋunan. Numumusow ta ye bɔgɔdaga, faka, dun, ɲintin, lɛfɛ dlali ye

Dosonya bɛ yen.

Sɛnɛ de fanga ka bon yen kosɛbɛ.

Dugu fὲɛrɛko

Fɛɛrɛ minnu bɛ Kirsanbakaw bolo kungofɛnw fàgali la olu ye : manabεlε, ntεfεrε, wɔlɔjuru, wɔlɔgεn, bese, waraminɛ-nɛgɛ, nkalaŋɛ, fɛlebɔ, basaminɛ-nɛgɛ, furabulu samani ka wɔlɔ Minɛ a fan kan, dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Bla o kɔnɔ, ʃiladɔn mana dali, buturu, kalanin, marfa.

Sokɔnɔfεnw minεni : ncɔlɔ ( ka misiden Dabɔ sin na), jonbori (ka juru ncoma Fili misi ɲε), ka bagan masina Nεgεn ka Don a kεyɔrɔ la walima k’a Gεn ka Minε.

Dugu yiriwaliko

Kokura nàlenw Kirsanbakaw fɛ yen, olu ye : Лɔsiimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikεmansin, moto, pɔnpekɔlɔn, kɔlɔn ŋana, sɛnɛkɛ-mansin, senfɛjuru, latigɛdɔn, jisamamansin.

Baaɲumankɛ-tɔn minnu ni dugu Delila ka baara Kɛ, olu ye Care Mali, AIFO ani GTS ye.

Care Mali nàkun tun ye kɛnɛyako, jirituru ani musow dɛmɛni ye.

AIFO Nàna baloko ni kɛnɛyako kan ma.

GTZ ta tun ye sɛnɛko ye.

Dugu kàlanko

Lakɔlikalanso 1 de bɛ yen min ye foroba ye. A Dabɔra 1960 sàn. Duguma dakun ni sannadakun bɛ ye. Madarasa ye dugu ta ye. O Daminɛna 2008 sàn. Yen blonkɔnɔ ye 8 ye ka balikukalan Kɛ 1 ye. O kɔ fɛ denmara-yɔrɔ kelen bɛ yen Nàna 2013 sàn.

Lakɔlikalan fanga de ka bon yen kosɛbɛ.

Lakɔlikalan sira fɛ mɔgɔ minnu Kɛra jɔyɔrɔtigi ye olu ye:

Usmann Umaru ye. Ale bɛ Bamakɔ, minisiri tun don alfatle la.

Umar Bokar Sidibe. Ale fana bɛ Bamakɔ. Dɔnnifakaramɔgɔ don.

Usmann Maju. Kati AE ɲɛmaa don.

Dugu batoko

Silamɛya de bɛ Kirsanba. Jumamisiri kelen ni misiri gansan kelen bɛ yen. Kanfow Nàna ni diinɛ in ye.

O kɔ fɛ yen laadalabato ye karkaabɛ ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ, laadalakow, tɔnɲɛnajɛw, seliw, sanyεlεmaw ani sankunbεn ye kirsanbakaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka o ɲɛnajɛ ninnu fɔlifɛnw ye nkɔnin, flen, gita, bàra ani dunun, bɔlɔn, dan, sinbi, kisa, daro ye. Nka ɲɛnajɛfɛn kɔrɔ dɔw fana bɛ yen i n'a fɔ bɛlɛta, nparibɔ, fɛrɛn, juruden, nten, wali, ʃεnta ani kɔlɔci. Kirsanbakaw ka nin ɲɛnajɛ ninnu bɛ Kɛ bada ni jila de la. Nin bεε kɔ fε farikoloɲεnεjε wεrεw bε yen i n’a fɔ sennantolatan, sennaboli ani nεgεsoboli.

Dugu kungoko

Kirsanba kungo kɔnɔ, jisigiyɔrɔw ( ba, dàla, fàla), jiriw ani kungofɛnw de bɛ yen.

Kirsanba ba ye kelen ye, fàla ye saba ye. Yen dàla ka ca ba n'a si ye.

Jisigiyɔrɔ ninnun na fɛn minnu bɛ Sɔrɔ yen : salen, ntɛbɛn, baman, ntigin, dodo, talaka, nfanan ; bàma, kaana, koorokaara, ntori, wondo.

Jiriw : jala, bànan, sanan, genun, nkaba, dingɛ, gele, npeku, zaban, nsira, bumu, ʃi, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, koro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama, danga, sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, nten, ɲama, ngùna, minkɔn, ntomi, wɔlɔ.

Kungofɛnw : sinɛnnin, bàla, minɛn, nkolonin, warabilen, suruku, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorogo, duga, kungokami, wɔlɔ, bunun dingon, tentanin, baninkɔnɔ, tonkanjɔ, ntubanin, sɛgɛ.

Tarabangu, kumasa, sɛɛbaɛɛba ye Kisanba kungodaw ye.