Sὲnwu flala

Dugu yɔrɔfɔli

float left Sὲnwu flala ye dugu ye min bɛ Baninkɔ fɛ. A bɛ Kulukɔrɔ marabolo la. O mara in kɔnɔ, a bɛ Joyila kolomi de fɛ. A n’o kubedugu cɛ ye bam 50 ye. A bɛ gàloda min fɛ, o ye Ŋolobugu ye, a n’o cɛ ye bam 14 ye. N’i bɛ Bɔ Bamakɔ i bɛ forobasira 6nan Minɛ k’i Kùnda Faana kan. N’i Sera yen, i bɛ Fara i kinin fɛ k’i Kùnda Joyila kan min ni Faana cɛ janya ye bam 45 ye. I bɛ Bɔ Joyila ka Na ŋolobugu, bam 40. N’i Sera yen, i bɛ Fara i ɲuman fɛ ka bankɔsira Minɛ, bam 25. Sani i ka Se Bankɔ, i ni yen cɛ tɔ bɛ To bam 13 ye dɔrɔn i bɛ Fara sira ɲumankɛrɛ fɛ. Bam 2 dɔrɔn, i bɛ Don Sεn flala.

Dugu ni kɔrɔn cε Donw de bε yen, bam 4, tlebi fε Jεkɔ, bam 4, kεɲεka fε Siràkɔrɔ jεda, bam 3, worodugu fε Konsɔgɔla, bam 4.

Dugu tɔgɔko

Sεnw flala sigili ni sisan cε ka jan. Kabi lawale dugu in tɔgɔ ye Sεnw flala ye. Dugu in Sigira Kɔlεba Sangarε ye. Ale de Bɔra Masina ka Na. A ka baara tun ye baganmara ye.

Dugu dugutigiya

Sεnw flalakaw ka dugutigi bε Sigi làada la. A bɛ Sangarεw ka bolo kan. Olu fɛ ye dugu tigiya bɛ Na fàya-kunda. Ni min ka Kɔrɔ dugu fà bɛε ye, o de bɛ Sigi. Ni dugutigi Fatura, dugutigi kura bɛ Sigi kalo sàba o kɔ fɛ. Sεnw flala dugutigi kɔrɔw tɔgɔ ye nin ye : Kɔlεba, Yibiri, Bàlacε, Baninkɔnkɔ, Nciblen, Bεndɔgɔ, Maliki, Koninba, Ncɔ. Nin mɔgɔ kofɔlenw bεε tun ye Sangarεw ye. Mɔgɔ min bɛ dugu kun na bi, o ye Drisa Sangarε ye. Sεnw flala tun bɛ jàmanatigidugu min ka mara kɔnɔ o ye Ʃankɔrɔ ye.

Dugu bonya

Sεnw flala ye kin 3 ye : Bugula, Maʃiula, Madumana. A sigikɛnɛ bonya ye taari 5 ye. Dugu in b’a sigiyɔrɔ 3nan na nin ye.

Dugu siyako

Sεnw flalakaw ye flaw ni bamananw ye. Yen jàmuw ye : Sangarε, Jabaatε, Kɔnatε, Tarawele, furumusow jàmuw t’o la.

U sinankunw ye : Sidibew, Fɔnbaw, Baalow.

Furusira b’u ni jàmu minnu cε : Sidibe,Sangarε, Togola, Tarawele, Danbεlε. Bamanankan ni flakan de bε Fɔ yen nka bamanankan de fanga ka bon.

Dugu baarako

Baara caman bɛ Kɛ Sεnw flala i n’a Fɔ sɛnɛ, baganmara, jàgo, mɔni, donsoya.

Forosɛnɛ : keninke, sàɲɔ, kàba, màlo, tiga, tiganinkurun, ɲimikala, gajaba, ku, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kuruba (jabere), danan, bɛnɛ, dà, kɔɔri.

Nakɔsɛnɛ : mangoro, buyagi, manje, bananku, jafarana, jabibi, sebe, lenburuba, lenburukumu, mandiriye, namasa, tamati, nkɔyɔ, jaba, salati, ʃù, nanaye.

Jàgo : sεnεfεnw, fìnifeere, butigifeere.

Mɔni : o bε Kε kɔw, dàlaw ani jεw kɔnɔ. O baarain kε minεnw ye : zɔklɔ, dalayεlε, flen, jɔ, sansaranin, papulo, dɔlen.

Donsoya : donsow bε yen wa donso-bolodon bε Kε yen.

Baganmara : misi, bà, saga, ʃε, kami, tonkɔnɔ, sonsan, fàli, sò, wùlu, jakuma.

Bololabaara minnu bɛ Kɛ Sεnw flala olu ye : ŋununda, segereda, ciyan, sigilandla, kalakadla, sansaradla.

Yen baaraw la fanba ye sεnε ni baganmara ye.

Dugu fɛɛrɛko

Fɛɛrɛ minnu bɛ dugudenw bolo kungokɔnɔw fàgali la olu ye : manabɛlɛ, ntɛfɛrɛ, wɔlɔjuru, wɔlɔgɛn, furabulu samani ka wɔlɔ Minɛ a fan kan, dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Bla o la, ʃiladɔn mana dali, buturu.

Sokɔnɔfɛnw minɛni : ncɔlɔ (ka misiden Dabɔ sin na), jonbori (ka juru ncoma Fili misi ɲɛ), ka bagan masina Nɛgɛn ka Don a kɛyɔrɔ la walima k’a Gɛn ka Minɛ.

Лɛlakegunyakow : ncankoroda, finisɔgɔ, lokaloka, bɔfle, gɛnkurunin.

Dugu yiriwaliko

Kokura nàlenw dugu in kɔnɔ olu ye : Лɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, kɛnɛyasow ani moto.

Baaɲumankɛtɔw min ni dugu bɛ baara la bi o ye Bɔrn Fɔndɛn ye. O min Nana saniya tiimɛni ka ma dugu in na. Kayimu fana bε yen.

Baaɲumakɛtɔn minnu ni dugu Delila ka baara Kɛ ɲɔgɔn fɛ olu ye Bɔrn Fɔndɛn (kεnεya, kàlanko, jàgo) ni CMDT (sεnε) ye.

Dugu kàlanko

Kàlanko siratigɛ la lakɔlikalan bɛ Sεnw flala. Dugu ta don, kelen don wa san 3kalan don. O kɔ fɛ siginikalanso kelen bε yen. O fana ye dugu ta ye (sàn 4kalan). Balikukalanso 1 fana bε yen.

Balikukalan de Nàna fɔlɔ nka lakɔlikalan de fanga ka Bon.

Dugu bàtoko

Silamɛya ni kerecεnya de bɛ Sεnw flala. Silamεya Donna Seedu Sangarε de fε. Misiri kelen dɔrɔn de bɛ Sεnw flala. Eglizi kelen fana bε yen.

Dugu in tεnεw ye: yɔrɔ furali k’o ɲaman Bɔn kogo kɔ fε, dɔgɔsiri, nεgεmafεn donni kɔlɔn kɔnɔ.

Dugu ɲɛnajɛko

Fɔli sugu minnu bɛ dugu in kɔnɔ olu ye: bàri, jidunun, ntalen, kolonkolon, bala, boyi, kariɲan.O fɔliminɛn ninnu bɛ Tà ɲɛnajɛ minnu na olu ye seliw, furu gintanw, kamalenw ni sungurunw ka ʃufɛ-ɲɛnajɛw, denkundiw a n'o ɲɔgɔnnaw.

Fɔli ninnu bεε kεyɔrɔ ye fεrε de ye.

Farikolo-ɲεnajε sugu min fanga ka bòn Sεnw flala o ye ntolatan ye. Denmisɛnw ka ɲɛnajɛfɛn wɛrɛ minnu bɛ yen n'u fanga bɛ ka Dɔgɔya ka T'a fɛ olu ye fɛrɛnfunun, berefili, bolominɛ-tlon, bɛlɛta, inɛɛri, nten, tugu.

Dugu kungoko

Sεnw flala kungo kɔnɔ, jisigiyɔrɔw ( dàla, kɔ, jɛ), jiriw ani kungofɛnw de bɛ yen.

Dugu in na, kɔ ye 1 ye, dàla ye 3 ye ni ka jε Kε 1 ye.

Jisigiyɔrɔ ninnun na fɛn minnu bɛ Sɔrɔ yen : manɔgɔ, npɔliyɔ, ssalen, ntɛbɛn, samu, kɔnkɔn, zeku, zàra, wulujɛga, bilinkitin, sajɛgɛ, nàna, baman, ntigin, dodo, talaka, nfanan ; bàma, kaana, koorokaara, ntori.

Jiriw : jala, bànan, sanan, genun, nkaba, dingɛ, gele, npeku, zaban, nsira, bumu, ʃi, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, koro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama, danga, sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, nten, ɲama.

Kungofɛnw : sinɛnnin, bàla, minɛn, nkolonin, warabilen, suruku, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorogo, duga, kungokami, wɔlɔ, bunun dingon, tentanin, baninkɔnɔ, tonkanjɔ.

Dugu in kungodaw tɔgɔ flɛ : kalabugukungo, dogolo, jεjε.

Kùlu tε dùdu in kungo la.

Dugu kaburudoko

Kaburudo fla de bɛ Sεnw flala. Kinko de Nàna n’o flàko ye. U bεε bɛ dugu ni kεɲεka cɛ.

Dugu waatiko

Sεnw flala, waatiwbɛ Fɔ ɲɔgɔn kɔ ni samiɲɛ ni tltma ye sanko siratigɛ la. U bɛ Fɔ ɲɔgɔn kɔ ni fonɛnɛ ni fùnteni ye waati kalaya siratigɛ la . Funteni hakε sannadan ye 45 ye. Samiɲɛ ni tlema cɛ, kawulɛ de bɛ yen. O bɛ ɔkutɔburukalo ni desanburukalo cɛ.