Dɔnniya fòrobayali jὲmukan tàko 38nan
Làbɛn 4 : Nimadɔn
Dakun : Nɛnɛni sɔ̀minan (Nὲn)
1. Fàrikolo sɔ̀minan 5 hakililajigin kɛli
Yeli sɔ̀minan, mɛnni sɔ̀minan, màganna sɔ̀minan, nɛnɛni sɔ̀minan, kasa sɔ̀minan.
2. Nɛnɛni sɔ̀minan kofɔli
- Nɛnɛni sɔ̀minan bɛ Fɔ fàrikolo mìnɛn min ma o Ye nὲn ye ;
- Nὲn Bɛ da ‘kɔnɔ ;
- Nὲn Ye ‘sògobu mɔɔnɔbɔlen ye min jù sìgilen Dòn nkɔ̀ɔnɔ daminɛ na k’a sɛɛnɛ da dùgumana kan ni k’a nun Blà da fàn fɛ, o min bɛ wulikanɔrɔ Kɛ ntàgalo ni dùgumana ‘cɛ ;
- Nὲn bɛ Lamaga da ‘kɔnɔ kuma ni dumuni ‘sèn fɛ ;
- Nὲn ‘sèn Bɛ dumuni fàsali la da ‘kɔnɔ cogo min, a fana ‘sèn Bɛ dumuni dya dɔnni na tèn ;
- Walasa nὲn ka Se kà dumunifɛn dya suguya naaniw Dɔn kà Bɔ ɲɔgɔn na, a Dara ni ‘kùru-kuru mìsɛnw ye minnu B’a ‘fàn bɛɛ fɛ: nɛnɛniɲaranw ;
- O nɛnɛniɲaran hakɛ min Bɛ nὲn kan, o Danna kà Kɛ 10 000 ɲɔgɔn ye ;
- O la, dumunifɛn dya tlalen Dòn kà Kɛ suguya naani minnu ye – timiman, kɔ̀gɔma, kùmuman ani kunaman – kɛnɛ dɔ dàntigɛlen Dòn nὲn kan o kelen-kelen bɛɛ dya dɔnni ‘kan ma ;
3. Dya suguya fɔlɔ naani dɔnyɔrɔw nὲn kan
- Kɛnɛ o kɛnɛ bɛ nὲn kan dya ‘suguya fɔlɔ naani dɔ la kelen dɔnni ‘kan ma, o Ye ‘kɛnɛ ye min labɔlen Dòn ‘nɛnɛniɲaranw na o dya masìna sɔ̀mi sɔ̀rɔlanw Bɛ minnu na ;
- ‘Mìsali la, ni timiman bɛ Dɔn ni nὲn kὲrɛ min ye, o kὲrɛ nɛnɛniɲaranw tɛ ‘dya wɛrɛ sɔ̀mi Sɔ̀rɔ ni timiya ta tɛ ;
- O kosɔ̀n, dya suguya fɔlɔ naaniw dɔnyɔrɔw fὲnsɛlen Dòn nὲn kan tàn cogo la :
- Fɛn timimanw dya bɛ Dɔn nὲn ‘nunkunyanfan cɔri fɛ kàsɔrɔ kà kɔ̀gɔmaw ta Dɔn nὲn nunkunyanfan kὲrɛ flà fɛ;
- Kùmuya bɛ Dɔn nὲnju kὲrɛ flà fɛ ni kà kunaya Dɔn ‘nὲnju cɔri fɛ ;
- Nɛnɛni ni kasa sàmani flà dònnen ɲɔgɔn na, o sɔ̀misɔrɔsira flà nìnnu b’a To dumuni dya n’a goya dànfara bɛ Dɔn joona.
4. Nɛnɛni sɔ̀minan yeli bagan suguya caman na
- A Yera k’a Fɔ ko sɔ̀mi sɔ̀rɔli nɛnɛni sira fɛ k’o bɛ baganw fàrikolo la kabini bagan fɔlɔlamaw ;
- A ma da Mìnɛ mɔ̀gɔya tlè baganw dɔrɔnw na i n’a fɔ mìsiw ni sòw ;
- O tìɲɛ Dɔnna k’a sababu Kɛ a sɔ̀minan in yeli ye nimafɛn kɔrɔba dɔw la i n’a fɔ ji dòolow ;
- Nɛnɛni sɔ̀minan yὲrɛ ye basilafɛnw lakodɔnni ‘sira kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ ye ;
- A sɔ̀misɔrɔsira in ka fὲɛrɛ ye kà basilafɛn sijɔgɔ Boso k’o dya dàntigɛ Di.
5. Nὲnnabanaw
- Bàna minnu bɛ nὲn Mìnɛ o fànba Ye ‘joliw cì-cili ye a kan fo a bɛ Funu o dɔw la ;
- Nὲn fana bònya bɛ Se kà Dàntɛmɛ mɔ̀gɔ dɔw da ‘kɔnɔ min bɛ Weele ko nὲnba ;
- Joli minnu bɛ Bɔ nὲn kan, olu ka kan kà Kɔ̀lɔsi bàri u ‘yὲlɛma ka di kà Kɛ kèlebe (nὲnnabon) ye ;
6. Dodaɲɛ sɔ̀rɔlenw blàli fransɛkan na
basilafɛn = produit chimique
boso = analyser, interpréter
dɔn = percevoir
dya = gout
ji dòolo = étoile de mer
kèlebe = ulcère, cancer
nɛnɛni = gustation
nɛnɛniɲaran = papille gustative
nὲn = langue
nὲnba = macroglossie
nὲnnabon = cancer de la langue
sɔ̀minan = organe de sens
sɔ̀misira = nerf
sijɔgɔ = molécule
Sunkofɔlan
Ballo, Issiaka, 2019, Enrichissement lexical du bamanankan : les appariements bamanan des dénominations françaises des concepts de la biologie humaine (Thèse de doctorat, ULSHB - IPU).
Bordes, Gérard, 1978, Grande encyclopédie Atlas de la médecine, volume 5, Paris, Edition Atlas.
Microsoft Encarta Collection, 2009, Gout, localisation des organes du gout.
Blàdon : 2024-08-09 Yɛlɛmako laban : 2024-08-09
