Jatedɔn
Jatedɔn ye kàlan ye min bɛ tàli Kɛ danni ni jate ani sumani daliluw kan. O siratigɛ la, a kàlan bɛ da Minɛ ni da suguyaw ye.
Jatedɔn dugumadakun bɛ Dabɔ danni degeli ma (1, 2, 3, 4, 5, 6.....). A bɛ Bɔ o la kà Kɛ jate sugu naani fɔlɔ degeli ye: kafoli, dɔbɔli, sìgiyɔrɔmani ani tlali.
Jateko baara bɛ Kologirinya o daugumadakunw dɔrɔn ma fo kàlansen wɛrɛ bɛ Poyi a 'kɔnɔ. Mali la, o kàlansen kuraw bɛ da Minɛ kàlan sàn wolonflanan na ni jatedɔn tɔgɔ ye.
Jatedɔn ye daw Tla-tla sìgiyɔrɔma-sigiyɔrɔma ye ka Kɛɲɛ ni dalilu min b'u Fàra ɲɔgɔn kan. O la, daw kàlanni bɛ Fɔlɔ dannidaw la. Olu mana Bɔ yen, da sugu wɛrɛ minnu bɛ Kàlan olu ye murumurudaw, daliludaw, da kolokoto ani fɛn wɛrɛw.
Kàlandenw bɛ Лininka daw sɔrɔcogo la: 20 Sɔrɔla cogo di walima i bɛ da jumɛn ni jumɛn jate Bɔ walasa i bɛ 20 Sɔrɔ? Walima, 'kɛrɛnkɛrɛnnenya la, da jumɛnw bɛ Sìgiyɔrɔma ɲɔgɔn na kà 20 Bange? O jate bɔli ye 20 sìgiyɔrɔmadaw ɲinini ye.
N'i ye 5 sìgiyɔrɔma 4 na o bɛ 20 Di i ma. O kɔrɔ ye ko n'i b'a fɛ kà 20 sɔrɔcogo Dɔn, ko 5 ni 4 sìgiyɔrɔmali ɲɔgɔn na y'o sababu dɔ ye. Nka yala 20 tɛ Sɔrɔ da wɛrɛw sìgiyɔrɔmani la ɲɔgɔn na ni 5 ni 4 t tɛ wa? An k'o ɲininkali Kɔrɔbɔ k'a Maflɛ:
2 x 10 = 20 (2 ni 10 sìgiyɔrɔmani fana bɛ 20 Di)
1 x 20 = 20 (1 ni 20) sìgiyɔrɔmani fana bɛ 20 Di)
Kàra 5 ni 4 sìgiyɔrɔmani na ɲɔgɔn na, da wɛrɛw sìgiyɔrɔmani ɲɔgɔn na bɛ 20 Bange. O la, an b'a Fɔ ko da caman sìgiyɔrɔmani ɲɔgɔn na bɛ 20 Di. O da minnu bɛ Sìgiyɔrɔma ɲɔgɔn na ka 20 Bange (5 x4; 2 x 10; 1 x 20), olu bɛ Weele ko 20 sìgiyɔrɔmadaw.
An ka Jὲ kà 24; 9; 40; 10 sìgiyɔrɔmadaw Лini.
Blàdon : 2016-04-30 Yɛlɛmako laban : 2018-02-15
