Tanjo - Fàkan

Tànjo

Dugu yɔrɔfɔli

Tànjo bɛ Yɔrɔso kolomi fɛ. A n'o cɛ janya bɛ bam 30 ɲɔgɔn Bɔ. Kuri y'a ka galoda ye, o fana n'a cɛ ye bam 22 ye. Tànjo bɛ sikaso marabolo-duguw fɛ fana. N'i bɛ fɛ ka Taa Tànjo, a ɲuman ye i ka Jigin Kuri, n'o Kɛra i bɛ Blà sira nɔgɔya la. Tànjo ni laminidugu minnu ka Surun ye: Funa ni bam 8 ye, Palaso ni bam 9 ye, Karangana ni 10 ye ani Nbɛso ni bam 4 ye.

Dugu tɔgɔko

Kabini Tànjo tu Tigɛra tɔgɔ wɛrɛ ma D'a la. Nka Tànjo yɛrɛ Sɔrɔla donsokɛ dɔ de sababuya la. Bari ale tùn bɛ to ka Taa kungoyaala la yen. O waati la a yɔrɔ tùn ye tu fin de ye. Ale Tora tèn a bɛ Taa sògoɲini na yen tuma bɛɛ f'a Nàn'a Kanu k'i Sìgi yen. O la a ye yɔrɔ dɔ Lajɛ k'a ka togoda Jɔ yen. Ɔ, ale Bɔra don dɔ ka Taa fo tu in fàn wɛrɛ fɛ, a Taara Bɔ togoda wɛrɛ la yen. O min Kɛra a kabara k'i kanto ko: "Tàajoo wa bɛ u wa na" Kumasen in bɛ mamara de la. A kɔrɔ ye ko: "Jàajaa mɔgɔ wɛrɛ bɛ yan". O kumasen in daɲɛ fɔlɔ de Tara ka K'a tɔgɔ ye "Tàajoo = jàajaa". O kelen in de Yɛlɛmana ka Kɛ "Tànjo" ye da teliya bolo ma.

Dugu marabaako

Laadala dugutigiya de bɛ Tànjo. Wa o dugutigiya in fana tolen bɛ kìn kelen de 'bolo, a bɛ yɛlɛma-yɛlɛma Dawulakaw de ni ɲɔgɔn cɛ. O yɛlɛma-yɛlɛma fana bɛ Kɛ kɔrɔyakunda. Tànjokaw fɛ yen, ni saya tɛ foyi t'u ka dugutigi Bɔ dugutigiya la. Ni Ala Nana n'a ka nà ye ko dugutigi miniji dɔgɔyara, k'a Fɔ k'an ka kalo kelen, kalo fla walima sàn kelen, sàn fla... Kɛ ka sɔrɔ ka dugutigi kura Sìgi a nɔ na, o t'u fɛ yen. Ni dugutigi kɔrɔ Banna n'a ʃùkoɲaw ni sangaw Tɛmɛna min dalen dòn a kan kɔrɔyakunda o y'o ka dugutiya da Minɛnen ye, wa foyi t'a Bɔ a la fo saya. Mɛgɛdan Dawu Kɛra Tànjo dɔ ye ka Tɛmɛ. Nka an bɛ don min na bì (2016) min b'a kùn na o ye Mamadu Dawu ye, Nka dugulenw b'a Weele Màadu Dakar de la. A dɔn ka di n'o de ye kosɛbɛ. Nka yanni faama-mara ni dugutiyaw ka Nà, màsakɛya de tùn bɛ yen fɔlɔ. Tànjo ma Kɛ o màsakɛduguw dɔ ye, Nka a Marala dɔ kɔni fɛ n'o ye yɔrɔso ye.

Dugu bònya

Tànjo ye kìn 10 de fàralen ye ɲɔgɔn kan. O kìn ninnu ye: Nikankan a sìgibaaw bɛ Weele ko nikaan, Dakahan a sìgibaaw bɛ Weele ko daamaa, Keniŋɛ, kawegee a sìgibaaw bɛ Weele ko kawegee, Segenɔnɔ a sìgibaaw bɛ Weele ko segenɔnɔɔ, Kafɔnɔ a sìgibaaw bɛ Weele ko kafɔnɔɔ, Katigekahan a sigibaaw bɛ Weele ko katigelee, Kaɲɛɛkaban a sìgibaaw bɛ Weele ko kaɲɛɛ, Kulbɛkahan a sìgibaaw bɛ Weele ko kulbɛmɛɛ, Kaawɔnɔ a sìgibaaw bɛ Weele ko kaawɔnɔɔ.

Dugu siyako

Siya wɛrɛ tɛ Tànjo Miɲankaw 'kɔ. Yen jàmuw ye: Dawu, Beere, Goyita, Kɔnɛ, Kɔnatɛ, Noni, Sanɔgɔ ani Baare ye. Tànjokaw sinankunw ye: Zebaalakaw, dafinw, sɛnɛfɔw, gànaw ani samɔgɔw ye. Furusira bɛ Tànjo n'a laminidugu bɛɛ 'cɛ. Nka Tànjo yɛrɛ dugu 'kɔnɔ beerelaw dàma tɛ Furu ɲɔgɔn ma. Tànjo foroba kan ye mamara de ye.

Dugu baarako

Sὲnɛ ɲɔ ɲɛnen dòn Tànjo kosɛbɛ. U ka sὲnɛfɛnw ye: Saɲɔ, keninke, kàba, kɔɔri, tiga, tiganinkuru, ʃɔ, tiga, soza, malo bananku, woso, je, zɛrɛ, kurubaa, bɛnɛ ani dà. Nankɔjiri-kùnda, u bɛ mangoro, lenburu, buyagi manje namasa ani sɔmɔ bɛ Sɔrɔ yen. U ka nafɛnmisɛnnin sɛnɛta ye: ɲugu, tamati, nkɔyɔ, salati, ʃù, gan, kɔnkɔn, nanaye, melɔn, ani sira ye.

Sὲnɛ tɛmɛnen 'kɔ baganmara bɛ K'u fɛ yen fana. U bɛ dabaw ni kamanmafɛn dɔw Mara i n'a fɔ: Lɛ, jakuma, wùlu, fàli, saga, bà, misi, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ, tlotlo ani jɛnɛntubannin.

Laadaamɔni ɲɔ ɲɛlen bɛ tànjokaw fɛ kosɛbɛ. U ka laadalamɔni kɛyɔrɔ lakodɔnnenw dɔw ye: Лɛnmɛ, lofege, coogolohɔ, caŋalɔhɔ ani fanlɔhɔ ye. U ka mɔni bɛ Kɛ ni bese, jɔ ani ndolen ye. Jago nàsira fɛ, u bɛ baganw, butigiw ani sɛnɛfɛnw Jago. U ka sugu ye karidon ye.

Bololabaara wɛrɛ minnu bɛ Kɛ Tànjo o dɔw ye: Sìgilandla, kalakadla, Sojɔ, yiriʃi, motodla, dagadla.

Dugu Fɛɛrɛko

Tànjokaw bɛ Sɔrɔ ni fɛɛrɛ minnu fɛ o dɔw ye marifa, daba, bese, waraminɛ-nɛgɛ, fɛlɛbɔ ani wisen, manabɛlɛ, wɔlɔjuru wɔlɔgɛn, wɔlɔdɛrɛ-fankan, wɔlɔ nɛgɛni ni fàn kɔrɔw ye. U bɛ ncɔlɔ Dla a misidenw da Bɔ, jonboriw Dla u fɛ misiminɛ kama.

Dugu yiriwaliko

Yiriwa siratigɛ la fɛn minnu bɛ Sɔrɔ tànjo bì o dɔw ye ɲɔsimansinw, pɔnpekɔlɔnw, jabaraninw, kɔɔrisuguw, motow, kɔlɔn ŋana, kalalikɛ-mansinw, kɔlɔʃimansin wotoro, Lakɔliso ani musojigin-so ye.

Dugu kàlanko

Kàlan sugu min Dònna tànjo ka kɔn tɔw 'ɲɛ o ye blonkɔnɔ-kalan ye. Nka bì lakɔlikalan de ye fànga Sɔrɔ ka sago tɔw kan. U ka lakɔli yɛrɛ Dabɔra 1962 sàn. Duguma-dakun fan fɔlɔ ani fàn flanan kàlanso kelen de b'u 'bolo, forobataw dòn. Madarasa-dugumadakun fàn fɔlɔ kàlanso kelen fana b'u fɛ yen, ani denmarayɔrɔ kelen, o min dabɔra 2011sàn.

Tànjo lakɔliden kɔrɔ dɔw ye Zàna usmann Dawu a Kɛra lesigiden ye ka Tɛmɛ, a sìgiyɔrɔ bɛnnen bɛ Bamakɔ Ipodrɔm ma, Sungalo Dawu o ye dɔgɔtɔrɔ ye ale sigilen bɛ Kati, Sori ibrahima Dawu ale ye sojɔ fɛɛrɛtigi ye a sigiyɔrɔ bɛnnen bɛ falajɛ ma ani Bala Dawu ale ye kuri galotigi ye bì (2016).

Dugu batoko.

Silamɛya ni kerecɛnya bɛɛ bɛ Tànjo. Misiri naani ani eglizi kelen b'u fɛ yen. U ka misiri kelen ye jumamisiri ye. O tɛmɛnen 'kɔ laadalabato fana bɛ K'u fɛ yen. Olu la ɲa, nago Kla, ani tusɔn b'o la. Лasɔnyɔrɔ fla bɛ Tànjo u bɛ Weele ko "ɲatu", nagosɔnyɔrɔ kelen bɛ yen u b'o Weele ko nagotu ani ka Fàra klasɔnyɔrɔ kelen kan o bɛ Weele ko klagbaha. Tànjo dugudasiri ye bà kɔrɔn de ye u b'o Weele ko Kuluze. Tɛnɛ min bɛ tànjo la o ye jaba sɛnɛ ye. U yɛr'u bɛ jaba Dun, Nka a tɛ Sɛnɛ u ka dugukolo kan fyew.

Dugu ɲεnajεko.

Seli, sanyɛlɛma, laadalakow ani kɔɲɔw y'u ka ɲεnajεlakow ye. U ka Fɔlifɛnfɔtaw ye bala, bàra, ntamanin, fle, tabalen, fle, ani buru ye.

Dugu kungoko

Tànjo dugu 'kɔnɔ, kɔ naani, dàla naani, fàla tan ani jɛ kelen bɛ yen. U ka jisigiyɔrɔw la, manɔgɔ, ntɛbɛn, sajɛgɛ, ntigin, kaana, kooro, koorokaara ani miniɲan bɛ Sɔrɔ yen. Tànjo kungokɔnɔ-jiribaw ye jala, banan, sanan, npeku, zaban, gele, ʃì, nɛrɛ, sebe, balazan, ntabakùnba, kòro, woo, zɛrɛninjɛ, nkalama, sunsun,eɛkɛnɛ, zaajɛ ani nten. Kungosogo minnu bɛ Ye tànjo kungo 'kɔnɔ o dow ye: Sama, sinɛnin, gɔn, lɛ, dajɛ, bàla, warablen, suruku, miniɲan, dànkala, nkorongo, duga, kungo kami, wɔlɔ, tentannin, baninkɔnɔ ani kɔnɔsogonin ye. Tɔgɔ kɛrɛnkɛrɛnnen dɔw dalen dòn u ka kungoda dɔw i n'a fɔ: Gogɔn, Katre ani Gozɔn.

Dugu Kaburudoko

Kaburudo?

Kaburudo tan (10) de bɛ tànjo, bari yen kìn bɛɛ n'a ka kaburudo dòn, ʃi ni ʃi tɛ Jɛ 'kaburudo na. Wa fànko tɛ yen kaburudoko la.

Dugu waatiko

Tànjo Yɛlɛmacogo ye nin ye: Samiɲɛ n'o Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà n'o Bɔra yen Tlema bɛ Nà. Sanji minnu bɛ Nà tànjo miɲan kelen 'kɔnɔ bɛ t'u Jɔ Nàko bi duuru (50) ɲɔgɔn na.