Komoro

Dugu yɔrɔfɔli

Komoro bɛ Mali marabolo sàbanan na kajolo kolomi 'kɔnɔ. A bɛ luluni galoda de fɛ w'a n'o galodadugu cɛ ye bam 17 ye. Kajolo ni komoro cɛ ye bam 36 ye, a n'o de fana ka surun ka sago yen duguba tɔw kan. A ni sikaso cɛ ye bam 67 ye. Komoro selege naani masurunnaduguw Flɛ: kɔcɔrɔnin b'a kɔrɔnfɛla fɛ, a tlebinyanfan fɛ, serekenin bɛ yen ni bam duuru (5) ye, ɲirewanin b'a kɛɲɛkayanfan fɛ ni bam (6) ye, a woroduguyanfan fɛ, ɲɛganso bɛ ye ni bam (3) ye.

Dugu tɔgɔko

Mori Tarawele de bɔra kɔn ka na komoro tu Tigɛ. Nka walanwalanni kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ "komoro" yɛrɛ kan kɔrɔko siratigɛ la.

Dugu marabaako

Dugumara taabolo min bɛ Malidenw fɛ n'a bɛ Weele ko dugutiya, o laadalata de bɛ komorokaw fɛ yen. Dogonilakaw de ye yen dugutigiw ye. Nka Tarawele de Yɛlɛmana ka Kɛ Dogoni ye i n'a fɔ u ka tariku b'a Jira cogo min. Yen dugutiya Tolen bɛ kìn kelen de 'bolo fana nka a dugutigi tɛ Bɔ kìn in du bɛɛ 'kɔnɔ. U ka dugutigibonda b'a dàn na. 'Kàlata t'u ka dugutigiya la, bonda bɛɛla cɛkɔrɔba de bɛ k'a ye tuma bɛɛ. Foyi tɛ komoro dugutigi Bɔ a nɔ na ni saya tɛ. Ɔ, balo bɛ sɔrɔ o sɔrɔ saya fana bɛ yen, o siratigɛ la ni komoro dugutigi Ntanyanna u bɛ samiɲa kelen de Kɛ yamaruya bɛ sɔrɔ ka di bonda cɛkɔrɔba ma dugutiya waleyaw tiimɛni na. Komoro dugutigi kɔrɔ dɔw ye ʃwɔyi Dogoni, Kalifa Dogoni, Tɔtɔɔ Dogoni, Kaifa Dogoni ani Kalifa Dogoni ye. Nka Kalifa Dogoni de b'a kùn na bì (2016). Kà kɔn nin bɛɛ 'ɲɛ komoro tùn maralen bɛ luluni màsakɛw fɛ lawale waati la.

Dugu bònya

Komoro tɛ o ʃi duguba ye tèn. Yen tu tigɛli ni bì cɛ u ma sìgiyɔrɔyɛlɛma Kɛ fɔlɔ an bɛ don min na i ko bì (2016). Komorokaw tɛ Tɛmɛ màa 1105 ɲɔgɔn kan. Komoro dugu bɛɛ bɛ Bɛn kìn kɔnɔntɔn (9) de ma: Koyicewo ni Jimɔgɔcewo ni Dwasincewo ni Sokplancewo ni Kunŋancewo ni Jiitiewo ni Konaye ni Dinakayicewo ani Fantewu.

Dugu siyako

Samɔgɔ ni fula ni bamanan ni sɛnɛfɔ ani dɔgɔnɔ ye siyaw ye minnu bɛ komoro dugu 'kɔnɔ. U jàmuw ye Dogoni, Tarawele ni sanɔgɔ ni sogodogo ni banba ni watara ni kulu ani tulema ye. Furuɲɔgɔnya bɛ Tɛmɛ Korokaw n'u ka laminidugu bɛɛ 'cɛ. 'Furuɲɔgɔnya tɛ siya ʃi ni fulaw ni ɲɔgɔn 'cɛ komoro yɛrɛ dugu 'kɔnɔ, n'o tɛ n'a Bɔr'olu la bɛɛ bɛ Furu Kɛ ɲɔgɔn ma yen. Samɔgɔkan de ye komorokaw ka forobakan ye, nka kan wɛrɛw bɛ Fɔ yen fana i n'a fɔ dɔgɔnɔkan, sɛnɛfɔkan, bosokan ani fulakan.

Dugu baarako

Cikɛ ɲɔɲalen bɛ komorokaw fɛ yen kosɛbɛ. U bɛ sɛnɛfɛn minnu sɛnɛ olu dɔw Flɛ: keninke, kàba, saɲɔ, malo, tiga, tiganinkuru, bananku, woso, je, ʃɔ, kurubaga, mangani, bɛnɛ, ku ani kɔɔri. U ka jiriba turutaw ye mangoro ni buyagi ni manje ni wòro ni namasa ni sɔmɔ ani lenburu ye. U bɛ nakɔlafɛnmisɛnnin dɔw fana Sɛnɛ i n'a fɔ fòronto ni tamati ni nkɔyɔ ni ʃù ni gan ni kɔnkɔn ni nanaye ani melɔn.

Komorokaw bɛ misi, bà , fàli, saga, wùlu, jakuma, sonsan, ʃɛ, kami tonkɔnɔ, ba wɔlɔ ani jɛnɛntubannin mara fana Kɛ. Laadalamɔni kelen kelenninw fana bɛ Kɛ yen nɔ. U ka o mɔniw bɛ Kɛ kɔw ni dàlaw ani lɛw la. Jɔ ni doolen ani paporo y'u ka mɔnikɛminɛw ye. Komorokaw bɛ sènfɛjagonin dɔw Kɛ fana i n'a fɔ butigifɛnfeere ni sɛnɛfɛnfeere ni jiridenfeere ni baganfeere ani ka Fàra bololafɛndlalen wɛrɛw i n'a fɔ ŋununda ni motodla ni dabakisɛdon ani jiriʃidla kan.Yen sugu ye Jumadon ye. Donsoya bɛ sɛbɛkɔrɔ Kɛ komoro wa bolodon fana b'u ta la.

Dugu yiriwaliko

Ko kurako sira tigɛ la, ɲɔʃimansin, pɔnpekɔlɔn, jabaranin, kɔɔrisugu, moto, kalalikɛmansin ani jibanbe bɛ Sɔrɔ komoro bì (2016). CMDT ani USAID de ye baɲumankɛtɔnw ye minnu ye dɛmɛ Dòn komoro ma yiriwa siratigɛ la. U ka yiriwa baaraw tùn ɲɛsinnen bɛ Sɛnɛko ani kɛnɛyako kan.

Dugu kàlanko

Lakɔlikalan ni blonkɔnɔkalan ani siginikalan bɛ Kɛ komorokaw fɛ yen. Komoro Lakɔli ye forobakalanso ye, a Dabɔra 2005 sàn. duguma dakun fàn fɔlɔ kalanso dòn. Sàn wɔɔrɔ kalanw de bɛ K'a 'kɔnɔ.

Dugu batoko

Silamɛya bɛ komoro. Misiri belebele kelen bɛ yen wa o kelen in de y'u ka juma misiri ye fana. Silamɛya kɔ fɛ, laadalabato fana bɛ yen. Sɔnnifɛn dɔ bɛ komoro ko wara, u b'a Fɔ a sɔnyɔrɔ ma ko waraso, yen kìn bɛɛ n'a ta dòn. Komorokaw tnɛ ye bama dunni ni jaba ni tigasɛnɛ ani jele taali jonu kɔ la ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔw ni seliw ni sanyɛlɛmaw ani ntolatan de ye komorokaw ka ɲɛnɛjɛkow ye. U b'u ka ɲɛnajɛw ɲanamaya ni fɔlifɛn minnu ye olu ye bala, buru, bàra, sàba, ntaman ani kariɲa ye.

Dugu kungoko

Kɔ fla ni dàla kelen ani jɛ/lɛ kelen bɛ komoro kungo 'kɔnɔ. O yɔrɔ kofɔlen ninnu na, manɔgɔ ni npɔliɲɔ ni saalen ni ntɛbɛn ni kɔnkɔn ni zara ni ntigin ni bama ni koorokaara ni kooro ani kaana bɛ sɔrɔ ye nɔ. jala ni banan ni sanan ni genun ni nkaba ni npeku ni zaban ni dingɛ ni gele ni nsira ni bumu ni ʃì ni nɛrɛ ni ntabakunba, sebe ni toro ni balazan ni woo ni ntɔngɛ ni ntege ni danga ni kòro ni zɛrɛninjɛ ni nkalama ni sunsun ni nten ni gunjɛ ni jun ni npilen ni ntomi ni ɲama ni nkunan ani ntɔmɔnɔ. Kungokɔnɔsogoba minnu bɛ Ye yen ka caya olu ye Gɔn, lɛ, wòrnin, bàla, minɛn, warabile, miniɲan, tonkanjɔ baninkɔnɔ, nkorongo dànkalan, kungokami ani wɔlɔ. Komoro kungodaw Flɛ: Kɔngɔsɔyi, donun, jontayi, jondɔnw, baasitayi ani ka Fàra kulu belebele kelen ka u bɛ min Weele ko jenina.

Dugu Kaburudoko

Kaburudo?

Denmisɛnninʃu ni màakɔrɔʃu tɛ Dòn kaburudon kelen na komorokaw fɛ yen. O de sababu y'a To kaburudon fla bɛ yen. A kaburu fla ninnu bɛɛ bɛ dugu cɛ ma. Nka kùn min Nàna n'u ye dugu cɛ ma ɲɛfɔli kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ o kɔni kan.

Dugu waatiko

Ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà n'o Bɔra yen Tlema bɛ Nà, o ye komoro waatiw yɛlɛmacogo ye. Yen funteni sannadan yɛlɛlenba tɛ Tɛmɛ 37 kan w'a nɛnɛ hakɛ dugumadan fana tɛ Tɛmɛ 16 kan.