Gindinso

Dugu yɔrɔfɔli

Kayi marabolo la, kolomi min Bɛ yen ko Kɛɲɛba, dugu dɔ de Bɛ yen ko Gindinso min Bɛ Kasama galoda fɛ. A ni Kɛɲɛba cɛ jànya ye bam 12 ye nin k'a ni Kasama ta Kɛ bam 30 ye. Dugu laminidugu naani tɔgɔ Flɛ nin ye: kɔrɔn fɛ Galasi ni Sibidugu Bɛ yen, bam 7; tlebin fɛ Kɔɔbatɔ de Bɛ yen, bam 7; kɛɲɛka fɛ o ye Tabakɔtɔ ye, dugu min b'a ni worodugu cɛ, o ye Balu ye, bam 1 ye. Gindinso ni duguba min ka Sùrun ɲɔgɔn na o ye Kita ye bam 238.

Dugu tɔgɔko

Tɔgɔ fla tɛ dugu in na wa tɔgɔ fla ma Deli ka k'a la. A Sìgira Famusa Fofana de fɛ. Ale de Bɔra Galasi ka Nà sὲnɛ ni donsoya ka ma. Dugu in tɔgɔ Sɔrɔla daɲɛ dɔ de fɔli fɛ kɔrɔ ye a bɛ Yiriwa ye. O jidusu fɔli de Nàna ni Gindinso ye.

Dugu dugutigiya

Laadala-dugutigiko de bɛ Gindinso. A bɛ jamu fla de ka bolo kan n'olu ye Fofana ni Keyta ye. Yen, dugutigiya bɛ Nà kɔrɔya-kunda de. Ni dugutigikɔrɔ Faatura, kura de bɛ Sìgi kalo kelen o kɔ. U ka dugutigikɔrɔ dɔw tɔgɔ flɛ: Famusa Fofana, Senkun Keyta. Màa min bɛ dugu kun na bi, o ye Funɛmadi Keyta ye.

Dugu bònya

Kìn 3 de b'a kɔnɔ minnu ye Лalakalan, Numulatɔ ani Bɛrɔla ye. Dugu in b'a sìgiyɔrɔfɔlɔ de la halisa.

Dugu siyako

Siya 1 de bɛ dugu in na.O ye maninka ye. Yen jamuw ye: Fofana, Keyta, Sisɔkɔ, Danbɛlɛ, Tigana, Ture, Sise, Jalo. Dugu mɔgɔw sinankunw ye Fofana, Keyta, Kulubali, Sise, Sisɔkɔ, flaw, Ture. Furusira bɛ dugu mɔgɔw ni ɲɔgɔn cɛ w'a bɛ dugu ni dugu wɛrɛ cɛ. Kan min bɛ Fɔ yen; o ye maninkakan ye.

Dugu baarako

Sὲnɛ ye Gindinso baaraw la fànba dɔ ye. Ka Fàra o kan baganmara, jàgo bɛ Kɛ yen.

Forosɛnɛ siratigɛ la, u bɛ fɛn minnu Sὲnɛ, olu ye: keninke, sàɲɔ, kàba, màlo, tiga, tiganinkurun, ɲimikala, gajaba, ku, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kuruba (jabere), danan, bɛnɛ, dà, fini, filensun, kɔɔri.

Nakɔsɛnɛ: mangoro, buyagi, manje, bananku, jafarana, jabibi, sebe, lenburuba, lenburukumu, mandiriye, namasa, tamati, nkɔyɔ, jaba, salati, ʃù, nanaye, melɔn, karɔti, pɔpɔrɔn, beterafu.

Jàgo: sὲnεfεnw, fìnifeere, butigifeere, baganjago.

Baganmara : misi, bà, saga, sonsan, fàli, sò, wùlu, jakuma, bama, koorokaara.

U bɛ kamanmafɛn minnu Mara, olu ye: ʃɛ, kami, tonkɔnɔ, jɛnɛntubanin; bawɔlɔ.

Bololabaara minnu bɛ Kɛ Gindinso olu ye : geseda, segereda, ciyan, sigilandla, kalakadla, sansaradla, bɔrɛdla, jiriʃi.

O tɛmɛnen kɔ numuyabaaraw bɛ Kɛ dugu in na. Numucɛw bɛ baara minnu Kɛ, olu ye: dabadla, jeledla, jalodla, murudla, zundla, marifa, tama, biɲɛn, kurun, ŋunan. Numumusow ta ye bɔgɔdaga, faka, dun, fɔɔɲɔn, ɲintin, tinto, bɛɛlɔ, lɛfɛ dlali ye

Dosonya bɛ yen.Yen sugudonya ye alamisa ye.

Nin bɛɛ la, yen baaraw la fanba ye sɛnɛ de ye.

Dugu fὲɛrɛko

Fɛɛrɛ minnu bɛ gindinsokaw bolo kungofɛnw fàgali la olu ye : manabεlε, ntεfεrε, wɔlɔjuru, wɔlɔgεn, bese, waraminɛ-nɛgɛ, nkalaŋɛ, fɛlebɔ, basaminɛ-nɛgɛ, furabulu samani ka wɔlɔ Minɛ a fan kan, dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Bla o kɔnɔ, ʃiladɔn mana dali, buturu, kalanin, marfa.

Sokɔnɔfεnw minεni : ncɔlɔ ( ka misiden Dabɔ sin na), jonbori (ka juru ncoma Fili misi ɲε), ka bagan masina Nεgεn ka Don a kεyɔrɔ la walima k’a Gεn ka Minε.

Лεlakegunyakow : ncankoroda, finisɔgɔ, lokaloka, bɔfle.

Dugu yiriwaliko

Kokura nàlenw dugu in kɔnɔ olu ye : Лɔsiimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikεmansin, moto, pɔnpekɔlɔn, kɔlɔn ŋana, sɛnɛkɛ-mansin, senfɛjuru, kumabaranin.

Dugu kàlanko

Kàlanko siratigɛ lakɔlikalanso 1 de bɛ yen. A Daminɛna 1960 sàn n'o ye Mali ka yɛrɛmahɔrɔnya ta san ye.. Kàlanso in ye forobata ye. Sàn 9kalan don. Balikukalanso kelen ni blonkɔnɔkalanso 1 bε yen. Kàlan min Donna Gindenso fɔlɔ o ye blonkɔnɔ-kalan ye nka bi lakɔlikalan de fanga ka bon kosεbε.

Dugu batoko

Dugumɔgɔw bε diinε minnu na, olu ye silamεya ni kerecɛnya ye. O kɔ fɛ, laadalabatow bɛ Kɛ ye minnu ye kɔmɔ, boli, kunakudun tukun. olu batoyɔrɔw ye kurufin ni buguda ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ, laadalakow, tɔnɲɛnajɛw, seliw, sanyεlεmaw ani sankunbεn ye gindinsokaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka o ɲɛnajɛ ninnu fɔlifɛnw ye nkɔnin, flen, gita, bàra ani dunun, bɔlɔn, dan, sinbi, kisa, daro ye. Nka ɲɛnajɛfɛn kɔrɔ dɔw fana bɛ yen i n'a fɔ bɛlɛta, nparibɔ, fɛrɛn, juruden, nten, wali, ʃεnta ani kɔlɔci. gindinsokaw ka nin ɲɛnajɛ ninnu bɛ Kɛ fεrεba de la. Nin bεε kɔ fε farikoloɲεnεjε wεrεw bε yen i n’a fɔ sennantolatan, sennaboli ani nεgεsoboli.

Dugu kungoko

Gindinso kungo kɔnɔ, jisigiyɔrɔw ( kɔ, fàla), jiriw ani kungofɛnw de bɛ yen.

Dugu in na, kɔ 1 ni fàla sàba de bε yen.

Jisigiyɔrɔ ninnun na fɛn minnu bɛ Sɔrɔ yen : salen, ntɛbɛnbaman, ntigin, dodo, talaka, nfanan ; bàma, kaana, koorokaara, ntori, wondo.

Jiriw : jala, bànan, sanan, genun, nkaba, dingɛ, gele, npeku, zaban, nsira, bumu, ʃi, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, koro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama, danga, sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, nten, ɲama, ngùna, minkɔn, ntomi, wɔlɔ.

Kungofɛnw : sinɛnnin, bàla, minɛn, nkolonin, warabilen, suruku, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorogo, duga, kungokami, wɔlɔ, bunun dingon, tentanin, baninkɔnɔ, tonkanjɔ, ntubanin, sɛgɛ.

Dugu in kungodaw tɔgɔ ye: subɛɲa, kùrufin, lɛkɔ, tankɔnikurama, kɔlɔnkɛla. Yen kùluw ye: tankɔkikurama, kùru kùnsigima.