Dùgàn - Fàkan

Dùgan

Dugu yɔrɔfɔli

A n'a galoda-dugu (sugunba) 'cɛ ye bam 7 ye. Kucala min y'a ka kolomi ye a n'o ye bam 45 ye, w'a ni duguba wɛrɛ man surun n'o tɛ. Molobala kafoda dugu dɔ y'a ye fana. Dùgàn kɔrɔnyanfan fɛ sugunba de bɛ ye ni bam 7 ye ka Fàra kaani kan ni bam 10 ɲɔgɔn ye, a tlebinyanfan fɛ molobala ni farakɔrɔ bɛ yen. A ni molobala 'cɛ ye bam 10 ɲɔgɔn ye, nka farakɔrɔ ta kɔni tɛ Tɛmɛ 9 kan. Dùgàn kɛɲɛka fɛ dugu min bɛ Sɔrɔ yen o ye karangaso ye, u 'cɛ ye bam 8 ye. A woroduguyanfan fɛ sungulaso bɛ yen ni bam 7 ye.

Dugu tɔgɔko

Tɔgɔ kelen in de bɛ dùgàn na kabini a tu Tigɛra. Nka yɛlɛmanin dɔ kɔni Dònna a fɔcogo la dɔɔni, bari a tɔgɔ in yɛrɛ Sɔrɔla mamara de la. Nka kɔsa fɛ a Weelela dùgàn na bamanankan na. N'o tɛ a Weelela cogo min na fɔlɔ-fɔlɔ o de ye "Tugban" ye. O Nàcogo Flɛ: Donsokɛ dɔ de tùn bɛ To ka Bɔ karangasoyanfan fɛ ka na donsoya la yen, o y'a sɔrɔ yen ye tuba de ye wa tu in na jisigiyɔrɔw tùn bɛ yen kosɛbɛ. A ka sogofaga-fɛɛrɛ tùn ye kala ni waraminɛ-nɛgɛ de ye. A tùn bɛ sogobaw Fàga ni kala ye, nk'a ncinin ninnu in'a fɔ: tòto, kaana, kooro, sà, bàla n'a gɔgɔn na caman, a tùn bɛ waraminɛ-nɛgɛ de D'olu 'ɲɛ k'u Minɛ. I komin sogo misɛninw tùn ka Ca yen ka Sago sogobaw kan minkɛ a ye waraminɛ-nɛgɛ caman Лini ka To ka T'o bɛɛ Da yen. A tu Kɛra, ni mɔgɔ wɛrɛ min Mununmununna ka Se yen i tùn bɛ a ka waraminɛ-nɛgɛ dalen ye fàn bɛɛ fɛ. donsokɛ in nana yɔrɔ in Kanu fo ka To ka nafɛnmisɛnnin dɔw Sɛnɛ a sèn fɛ. Ɔ, o ko de laban Kɛra dugututigɛ ye a 'bolo. O kɛlen, mɔgɔw ma tɔgɔ wɛrɛ Лin'a na tun, a yɔrɔ Dɔnna ni min ye n'o ye waraminɛ-nɛgɛw ye u y'a Weele o la ʃyɛn kelen. O de Nàna ni "Tugban" in fɔli ye. Mamaradaɲɛ-dorogolen dòn. "Tu" o ye 'yɔrɔ ye jiri misɛninw ni jiribaw bùlen bɛ yɔrɔ min. A daɲɛ kelen in bɛ bamanankan na wa kɔrɔ kelen. Mamara la, a bɛ Fɔ waraminɛ-nɛgɛ de ma ko "gbanŋa" o y'a kelen ko ye nka n'a caman dòn u bɛ Weele ko "gbany". O de la U y'a D'a yɔrɔ in na ko "TUGBANY". A bɛ "WARAMINƐ- NƐGƐW KA TU" Лini kɔrɔko siratigɛ la. Ɔ, taalen 'ɲɛ, "Y" Bìnna ka Bɔ a la. A Kɛra "Tugban" ye, o min bɛ Fɔ a ma hali bì ka Fàra bamanankan fɔcogo kan n'o ye dùgàn ye. Mɔgɔ min bɛ Bɔ dùgàn u bɛ Weele dùgànkaw la bamanankan na nka mamara la, u bɛ Weele tugbaan.

Dugu marabaako

Dùgàn ma Kɛ jamanatigi-dugu ye, nka a Marala Karangaso màsakɛw fɛ. Dugutigiya suguya fla bɛɛ b'u fɛ yen n'o ye laadaladugutigiya ani faamadugutigiya ye. Laadadugutigiya min b'u fɛ yen, o tolen bɛ kìn kelen 'bolo i n'a fɔ an b'a Ye dugu caman na cogo min na. U ta bɛ jàmu kelen de 'bolo kìn kelen na fana. N'i yen laadaladugutigi Sìgira ni saya tɛ foyi t'a Lawuli ka Bɔ yen. Nka ni Ala Nàna n'a ka nà ye k'a miniji Dɔgɔya O kìn in jàmu masina bɛɛla mɔgɔ kɔrɔba bɛ K'a ye, digitigi kɔrɔ bannen 'kɔ ni sàn sàba ye. Nka fɛn min ye u ka faamadugutigiya ye sa, sugandili de b'olu Sìgi, o kɔrɔ ye ko ni dugumɔw Dar'i la. Nka o bɛɛ na ta i sìgilen n'i ye ko kolon Kɛ u b'i Lawuli ka Bɔ yen. Dùgànkaw ka dugutigi ye wafara salifu danbɛlɛ de ye yen dugutigi ye bì. Nka ka Kɔn ale 'ɲɛ ʃɔnɲaa danbɛlɛ ni Uto danbɛlɛ Kɛr'a ye fana.

Dugu bònya

Dùgàn tɛ o ʃi duduba ye tèn. kìn misɛnnin duuru de b'a 'kɔnɔ w'a mɔgɔ hakɛ tɛ Tɛmɛ 2000 kan. Yen kìn misɛnnin duuru tɔgɔ Flɛ: Laho n'o y'u ka dugutigikin ye ka Fàra kapara ni nayahakan ni muhukan ani natekan. U ma deli ka Bɔ u sìgiyɔrɔ fɔlɔ la.

Dugu siyako

Miɲakaw ye yenkaw ye, siya wɛrɛ ʃi tɛ yen tun ka Fàra u kan. Yen jàmuw ye Tarawele, bɛrte ani danbɛlɛ ye. Sinankunya bɛ Dùgàn ni dugu wɛrɛ min 'cɛ yen laminduguw tu la, o ye Banɛso ye. Dùgànkaw fɛ yen, furuɲɔgɔnya bɛ Tɛmɛ yenkaw ni laminidugu bɛɛ 'cɛ, w'a bɛ Tɛmɛ fana du bɛɛ ni ɲɔgɔn 'cɛ ani kìn bɛɛ. Kanfla de bɛ Fɔ yen n'o ye Mamara ni bamanankan ye. Nka ninnu fla fana na min bɛ Fɔ kosɛbɛ o ye mamara ye.

Dugu baarako

Dùgàn ye mali sɛnɛ-dugu ncinin dɔ ye. U bɛ sɛnɛfɛn caman Sɛnɛ yen i n'a fɔ keninke, saɲɔn, malo, tiga, tiganinkuru, gajaba, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kurubaa, bɛnɛ, dà ani kɔɔri. Nafɛnmisɛnnin-sɛnɛyɔrɔw b'u 'bolo. U bɛ foronto ni tamati ni nkɔyɔ ni salati ni ʃù ni gan ni kɔnkɔn ni nanaye ni melɔn ni sira Sɛnɛ yen. Jiribaforobɔ fana bɛ K'u fɛ yen. U ka jiriba turutaw ye lenburu ni mangoro ni buyagi ani sɔmɔ ye. U bɛ baganmara ni jago ani bololabaara misɛnnin dɔw fana Kɛ u sèn fɛ. U ka bagan marataw yen, daba ni kamanmafɛn-kunda o dɔw ye bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, lɛ, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin ye. U ka jago kɔni sinsinnen dòn butigifeerew ni sɛnɛfɛn-feerew ni jiridenfeerew ni baganjagow ani bololafɛndlata-feerew ma. Yen sugu jɔdon ye juma ye. Nin bɛɛ 'kɔ donnsoya fana bɛ Kɛ yen kosɛbɛ wa bolodon bɛ K'a la fana.

Dugu fɛɛrɛko

Manabɛlɛ ni wɔlɔjuruda ani gɛnni de ye Dùgànkaw ka kɔnɔminɛ-fɛɛrɛ ye. Nka màrafa de y'u ka kungosogobaw fàalan ye. U fana bɛ misiden dabɔ ni ncɔlɔ ye i n'a fɔ caman b'a Kɛ cogo min na. U bɛ dugukɔnɔbagan murutilenw Minɛ ni fɛɛrɛ minnu ye ye jonborifli, koronka-minɛ ani nɛgɛka-minɛ (ni dumunifɛndɔ ye) ye. Finisɔgɔ ni bɔfledla ni gɛnkurunnindla fana bɛ K'u fɛ.

Dugu yiriwaliko

Dùgàn yen, ko kura damadɔ bɛ Sɔrɔ yen bì, i n'a fɔ ɲɔʃimansin, kɔlɔn ŋana, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin ani moto. CMDT Ka bolonɔ caman b'u ka yirwa la sɛnɛ dakun ko caman na.

Dugu kàlanko

Balikukalan ni lakɔlikalan dɔrɔn de bɛ dùgànkaw fɛ yen nɔ. Yen lakɔli ye forobata ye, w'a dabɔ ni sosan 'cɛ tɛ Tɛmɛ sàn tan ni duuru kan. Yen, dugumandakun fàn fɔlɔ dɔrɔn de bɛ yen. Lakɔlikalan de yanga ka bòn yen kosɛbɛ.

Dugu batoko

Kerecɛnya ni silamɛya ani laadalabato bɛɛ bɛ Dùgàn. Misiri kelen de bɛ yen nka jumamisiri t'o ye. Màa minnu Kɛra 'sababu ye ka Dòn n'a ye yen o Kɛra Umaru danbɛlɛ ani Laminn danbɛlɛ ye. Yen kerecyɛnya dònbaa tɔgɔ ye Franswa dandɛlɛ ye. Eglizi kelen de b'u 'bolo yen. U ka laadalabatow ye kɔmɔsɔn, o sàba bɛ yen, ɲasɔn, o kelen bɛ yen, kɔrɛsɔn, o kelen bɛ yen ka Fàra ɲininkajugu 3 ani mahan 5 kan. Kungokɔnɔfɛnnin dɔ bɛ yen n'a bɛ Weele mamara la ko "kere/koowɔ", a ni sùla de bɔlen dòn nka 'fɛn suguya kelen tɛ. O de ye dùgànkaw tnɛ ye. U ka dugudasiri ye fàlimuso finman ye.

Dugu ɲεnajεko

Dùgànkaw ka ɲɛnajɛlakow ye kɔɲɔw ni seliw ni sanyɛlɛmaw ni sankunbɛnw ni ntolatan ani laadalakow ye. U ka fɔlifɛnw ye ya ni fle ni bàra ni bala ni dunun ani cicara. U ka ɲɛnajɛyɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw ye dugu foroba-kɛnɛbaw ye.

Dugu kungoko

Kɔ ni dàla ni fàla ani jɛ bɛ Sɔrɔ Dùgàn kungo 'kɔnɔ. Wa o yɔrɔ ninnu na jilafɛn minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen ye jɛgɛw, in'a fɔ: manɔgɔ ni saalen ani ntɛbɛn. Kaanaw ni koorow ani koorokaaraw fana bɛ yen. Jiri suguya caman bɛ yen kungo 'kɔnɔ i n'a fɔ jala, banan, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, dingɛ, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, kòro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama danga sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, bàro, ɲama, gunjɛ ani nten. Yen kungosogow ye miniɲan, dànkala, nkorongo, duga, kungo-kami, wɔlɔ, gunnajɛ ani baninkɔnɔ. Yen kungodaw flɛ: Tawɔrɔ, mùra, gbezɔhɔ, tutogo, ɲaŋnɔhɔ, tawɔhɔ, ɲidugooɲaŋ ani faga.

Dugu Kaburudoko

Koburudo fla de bɛ Dùgàn. Demisɛnninw ta ani mɔgɔkɔrɔbaw ta. A kaburudo ninnu bɛɛ bɛ dugu tlenyanfanfɛ.

Dugu waatiko

Ni samiɲɛ bɛ Dòn mɛkalo laban na, u ka tlema bɛ da Minɛ ɔkutɔburukalo la. Sanji bɛ Se ka Nà dùgàn fo ka Se ʃyɛn 50 ɲɔgɔn ma. Wa samiɲa 'kɔnɔ, u ka sumannen cayalen tɛ Tɛmɛ 100mm kan.