Dɔnniya fòrobayali tàko 25nan: kɛnɛfɛtaa somaasama sɔ̀rɔlenw (yeko 4)

Dɔnniya fòrobayali jὲmukan tàko 25nan

Sannadɔn : kɛnɛfɛtaa somaasama sɔ̀rɔlenw (yeko 4)

1. Somaasamaw bakuurubafɔli : minnu Лɛfɔra tàko tὲmɛnenw na

Kɛnɛyako yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ
Teleko bangeli n’a yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ
Nὲgɛjurusirako yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa ‘sababu la
Fogolanko yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa ‘sababu la

2. Kuma Bɛ somaasama minnu ɲɛfɔli kan bì tàko la
2.1 Bàguyɔrɔdɔn yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa ‘sababu la

Bàguyɔrɔdɔn ye fɛnmasina kɛyɔrɔ dɔnni ye k’a dyalatigɛ Dɔn k’a To ‘yɔrɔ jan fɛ ni mìnɛn dɔ dàbalilen ye a yɔrɔɲinibaa ‘bolo;
A mìnɛn fɔlɔ-fɔlɔnin min Bɔra, o tɔgɔ ye ko GPS, Etazunikaw ye min Labὲn ;
Baara fɛn o fɛn sìrilen Dòn GPS n’a ɲɔgɔnnafɛnw na, o bɛɛ kɛbaaw b’a la kà Bɔ kɛnɛfɛtaa nù ma ;
Kabini 1970 sànw na, bàguyɔrɔdɔn Sìrila màntonw na kɛnɛ ‘kɔnɔ ;
Bàguyɔrɔdɔn yὲrɛ daminɛ tùn bɛ Sorasiw ka bolo dɔrɔn kan ;
Nkà kabi 2000 sàn na, a fòrobayara k’a sababu Kɛ a mìnɛnw cayali n’a màgolakow cayali ye ;
Kà Fàra GPS kan, Galilewo Bɛ yèn bì Erɔp ‘tɔgɔ la kà ‘fɛn ɲinita bàguyɔrɔ Dɔn fanan fɛ ;
Bàguyɔrɔdɔn kɛlanw caya fɛ bì, ‘tɔgɔ wɛrɛ Dara a koɲɛ na ‘bakuurubaya la ko GNSS (Yaalayɔrɔdɔn dàbali sìrilen màntonw na) ;
Bàguyɔrɔdɔn ‘sèn Bɛ an ka tlèkɔnɔko minnu na o dɔw ye : Bàtonataama, pankurunnataama, bòlifɛnsinga, ani mɔntɔgɔlaw ;
O baara nìnnu bɛɛ sìrilen Dòn kɛnɛfɛtaa sugumɔw la ;
O kɔrɔ ye ko n’i ye kɛnɛfɛtaa Jɔ̀ sisàn, bololamantonko bɛ Jɔ̀ ;
Bololamantonko mana Jɔ̀, màgo fɛn o fɛn sìrilen bɛ kɛnɛfɛkùnnafoniw la, o bɛɛ bɛ Jɔ̀.

2.2 Waati cogoya dɔnni ani waatiyɛlɛma lasaali yiriwali sababuw sɔ̀rɔli kɛnɛfɛtaa fɛ

An bɛ waati cogoya min Lamɛn kùnnfonisow fɛ, o bɛɛ Ye kɛnɛfɛtaa sugumɔ dɔw ye ;
Kabini 1960 sànw na ni meteosat Blàra kà Taa kɛnɛ ‘kɔnɔ, adamadenya ma Se k’i yὲrɛ Tla màntonw ka ‘kùnnafoni dilenw na blen ;
Mànton caman bɛ dùgukolo da fɛ bì kà fiɲɛ, funun-fùnunw, kàbanɔgɔw, ani gèji cogoya kɔ̀lɔsi k’u ɲàngatanmayɔrɔ Dɔn ani k’u tiɲɛnilako ɲɛ Bὲn ;
O dɔnniya ‘sababu la, gèjiyɛlɛn ni gèjijigin cogo Dɔnna k’a fɔ ko olu ye kalo mununfan ‘nɔ̀ ye
O tὲmɛnen ‘kɔ, kɛnɛfɛtaa somaasama dɔ fana ye kungojeni ni dùgukolofɔɔnɔ kɛyɔrɔw dɔnni ye o kɔ̀lɔsilimantonw fɛ ;
Waatiyɛlɛmadɔnnaw fana màgo Bɛ màntonw ka dɔnta lajɛɛrɛlenw na dùgukolo làhala kan walasa kà màsiba nàtaw Kùnbɛn walima ka ‘fura Лini u la n’u Bɛ ‘sèn na kàban ;

3. Dodaɲɛ kura fɔlenw kùnɲɔgɔnw dili fransɛkan na

bàguyɔrɔ = coordonnée géographique
bàguyɔrɔdɔn = localisation / géolocalisation
dùgukolofɔɔnɔ = volcan
gèjijigin = basse marée
gèjiyɛlɛn = haute marée
kɛnɛ = espace
kɛnɛfɛtaa = exploration spatiale
màsiba = catastrophe
mɔntɔgɔla = drone
waati cogoya = météo
Waatiyɛlɛmadɔnna = climatologue
Yaalayɔrɔdɔn = géolocalisation