Dɔnkili >
Tàra Bwaarɛ
Tàra Bwaarɛ Bangera 'dugu la a bɛ Fɔ min ma ko Mɔ̀lɔdo bamaanna 1935 sàn. O ye Kàla kɔnɔna dugu dɔ ye. O kàla sìgida ni Лɔnɔ 'cɛ tɛ Tɛmɛ bam 20 kan. Tàra fà tùn ye Zama Bwaarɛ ye nka dɔw tùn b'a Weele Burama fana na. Zama yɛrɛ tùn ye Mali laadalafɔlikɛla dɔ ye. A tùn bɛ fɔlifɛn min Fɔ o ye npɔlɔn ye. Sòfɛ Tangara, ni dɔw tùn b'a Weele fana ko Ayisata, o de ye Tàra ba ye wa dɔ̀nkilidala tùn y'o ye fana. Tàra Bwaarɛ Bangera dugu min na, kɛrɛnkɛrɛnnenya la du min 'kɔnɔ, yen baaraw la fànba tùn ye sɛnɛ ye.
Tàra ye dɔnkilida da Minɛ kabini a ncinin. A kelennin tùn b'a kà dɔ̀nkiliw Da sɔn. A ma ‘bolodon Kɛ dɔnkilidala wɛrɛ fɛ. Nka o waati y'a Sɔrɔ Mali m'a kà yɛrɛmahɔrɔnnya yɛrɛ Sɔrɔ fɔlɔ. Nin waati kofɔlen in na, togodala-musomisɛnninw tùn bɛ Fàra-Fàra ɲɔgɔn kan u ka fὲrɛkɛnɛbaw kan kalojɛ la, k'u yɛrɛ Laɲɛnajɛ ni tɛgɛrɛtlonkɛw ni dɔnkilidaw ye. Musomisɛnninw ka o waleya tùn ye cὲmisɛnninw ni musomisɛnninw ɲɛnajɛlakoba dɔ ye. U fàra o fàra ɲɔgɔn kan o kɛnɛ suguw kan, Tàra ɲɔgɔn tùn ka dɔgɔ u ‘tu la dɔ̀nkilida la. A kan tùn ka di wa ladilikanw tùn bɛ Sɔrɔ a ka dɔnkili dalenw na kà Sago tɔw ta kan. Taalen 'ɲɛ, a flanw Nàna kàla Turu a ka ŋanaya la. A n'a ka denmisɛnninya bɛɛ, u bɛ To k'a Weele ɲɛnajɛ-kɛyɔrɔw la i n'a fɔ kɔɲɔw, bolokoliw ani laadalaɲɛnajɛ wɛrɛw.
Yanni Tàra bɛ Se furu ma, o y'a Sɔ̀rɔ a Kɛra màa lakodɔnnenba ye yen k'a sababu Kɛ a ka dɔnkiliko ye. A Nàna kana Furu cɛ dɔ ma ko Mɔzɔn Tangara. A ye den fla Sɔrɔ o 'bolo "Femu ni Mɔzɔn". Tàra donnen 'furu la, Ala y'a Kɛ a cὲ ma Kɛ kogɛlɛn-tigi ye. A ma Tàra kà dɔnkilida Kɔn don kelen ʃi. Nka Tàra ka dɔnkiliko yankan ka Walankata kà Bɔ Mɔ̀lɔdo bamaanna ni k'a Kɛ màa lakodɔnnen ye jàmana fàn tan ni naani bɛɛ la, o Kɛra 1964-1965 sàn na. O sàn na, rajomali tùn Taara duguw laadalaɲɛnajɛ dɔ la yen. A don kofɔlen in na rajomali cakɛla min tùn bɛ Weele ko Bele So, o tùn b'a cidenkulu la. O ɲɛnajɛw sèn fɛ musomannin dɔnkilidala wɔɔrɔ Sugandira k'u Blà kà mɔgɔw Laɲɛnajɛ. O don Tàra ye bɛɛ Lakabakoya, ‘kɛrɛnkɛrɛnnenya la rajomali cidenkulu min Taara a baaraw la yen. A ka dɔ̀nkili min Dònna olu fɛ o donnin 'kan ma o Kɛra "Sanu nὲgɛnin" ye. Wa o de Kɛra sababu ye fana a ka Lakodɔn hali jamana kɔ kan. A ka o dɔ̀nkili in kɔrɔko tùn ye mɔgɔ caman Blà k'a Bìsigiya k'a ‘kan bɛ o waati jamana màsakɛ ma. Cyɛn dòn, mɔgɔ minnu ye fàngadafiri Kɛ nowanburukalo tle 19, 1968 sàn, olu tùn y'a ka nin fɔlisen in Tà kà Dòn mɔgɔw kan u ka fàngaɲini waati la walasa k'a Kɛ Modibo Keyta mangoyalan ye. Nka 'Ala Ko 'cyɛn, Tàra tùn m'a Da mɔgɔlaɲini kamà. A ka o dɔnkili in na, a tùn bɛ ladilikandi de la. A tùn b'a F'a 'kɔnɔ ko: "I Kɛra sanu nὲgɛnin ye o, i Kɛra wari nὲgɛnin ye o, ko màa b'i tle de Kɛ jyɛn na, ko nka màa kelen Tle tɛ Se kà jyɛn Laban".
Tàra Bwaarɛ ka dɔnkili dàn tùn tɛ o ye. A ka dɔnkili wɛrԑw bɛ yen minnu yankan ni sanu nɛgɛnin ta bɛ Taa i n'a fɔ: Tònsonin, Garan, Màa ʃi kùnkontan tɛ ani Ntubannin.
Tàra Bwaarɛ Fatura k'a ʃi To sàn 39 na. A Kɛra a jiginni dɔ sèn fɛ Лɔnɔ kɛnɛyasoba la kà Kɛɲɛ ni zuwɛnkalo tle 3 ye, 1974 sàn.
Walasa kà bonyamasegin Kɛ Tàra ye, yɔrɔba dɔ Jɔra Лɔnɔ ni musow ka ko caman bɛ Kɛ yen, o yɔrɔ in tɔgɔ Dar'a la.
Blàdon : 2016-06-11 Yɛlɛmako laban : 2024-05-11
