Warsala

Dugu yɔrɔfɔli

Warsala bɛ kulukɔrɔ marabolo de fɛ. A bɛ yen galoda min na o ye geɲɛka ye. Joyila min y'a ka kolomi ye, a n'o cɛ bɛ Taa bam 51 ɲɔgɔn na. A ni kulukɔrɔ yɛrɛ ye 76 ye. Yen lamini na duguba min ka surun a la, o ye faana ye bari a n'o cɛ tɛ Tɛmɛ bam 6 kan. Warsala seleke naani laminiduguw n'u cɛ jànya Flɛ: kɔrɔn fɛ, faana bɛ yen ni bam 6 ye, tlebin fɛ, Tingɔle bɛ yen ni bam 15 ɲɔgɔn ye, kɛɲɛka fɛ, misango ni ncinina bɛ yen ni bam 7 ye wòroduguyan-fanfɛla la, ngabakɔrɔ bɛ yen ni bam 3 ye.

Dugu tɔgɔko

Dugu in bɛ Weele Nbezana fana na. Nka fɛn min y'a tɔgɔ fla ninnu nàcogoko ye, kùnnafoni kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ o kan.

Dugu marabaako

Warsala tu tigɛbaa Bɔra bana keleye de. A tɔgɔ tùn ye Masa faanɛ ye. Masa bɛ yen tu Tigɛ ni k'i Sìgi tuma min na, a ka baara tùn ye numuya de ye. K'a Tà Masa ka waatiw la fo ka na Se bì ma sa, warsala bɛ ka Màra laadaladugutigiw de fɛ. U ka o laadaladugutiya in fana bɛ Nà kɔrɔyakunda de. Ni warsala dugutigi Banna u bɛ kalo sàba de Kɛ ka Sɔrɔ ka kura Sìgi. Nka n'a Bɔrɔ saya la n'i kɔni Sìgira wuliliko-kuma tɛ yen. Warsala dugutigi kɔrɔw Flɛ: Masa, Sidi, Dina baba bagayɔkɔ, Nɛrɛjurukɔrɔ faanɛ, Cɔfulo bagayɔgɔ, Bakari faanɛ, jukable bagayɔgɔ ani Mori faanɛ. Nka an bɛ bì min na Fabu faanɛ de bɛ yen dugutigiya la. Màsakɛfanga waatiw la, warsala tùn Màrala kɛrɛla màsakɛw fɛ.

Dugu bònya

Kìn duuru de bɛ warsala, olu ye nɛgɛjurula, ntɛneya, nbezana, bagayɔgɔla ani kumarela.

Dugu siyako

Bamanaw-numuw ni fulaw de bɛ warsala. Yen jàmuw ye faanɛ, bagayɔgɔ, kanɛ, kumarɛ ani kulubali ye. warsalakaw ni fulaw de bɛ sinankunya Kɛ. 'Tnɛ tɛ 'fàn ni 'fàn 'cɛ, a tɛ 'kìn ni 'kìn 'cɛ, a tɛ 'du ni 'du 'cɛ wa a tɛ hali 'dugu ni 'dugu 'cɛ yen furuko siratigɛ la. Warsala, fulakan ni bamanankan de Fɔ yen. Nka nin kan fla ninnu fana na min bɛ Fɔ u fɛ ka caya o ye Bamanankan in de ye.

Dugu baarako

Sɛnɛ ye yenkaw ka baarawla fànba ye. U bɛ keninke, sunna, saɲɔn, kàba, malo, tiga, tiganinkuru, woso, je, bàra, ʃɔ, zɛrɛ, bɛnɛ, soza, dà ani kɔɔri. Nakɔlabaaw fana bɛ K'u fɛ yen. U ka nakɔw 'kɔnɔ, u bɛ jiriba dɔw Turu i n'a fɔ mangoro, lenburu, buyakgi, manje, namasa, ntɔmɔnɔ ani sɔmɔ. Yen nakɔtigiw bɛ nafɛn dɔ fana Sɛnɛ i n'a fɔ jabibi, fòronto, jaba, ɲugu, tamati, nkɔyɔ, salati, ʃù, nkɔyɔ, gan, kɔnkɔn, nanaye ani melɔn. Ninnu tɛmɛnen 'kɔ, u bɛ baganmara fana dɔɔnin dɔɔnin Kɛ. Yen bagan màrataw ye bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ, lɛ, tlotlo ani jɛnɛntubannin ye. U bɛ jago bɛ Bòli butigifeerew ni sɛnɛfɛn-feerew ni jiridenfeerew ni baganjagow ani bololafɛndlata-feerew (numuyabaaraw) de kan. Yen bololabaara misɛnnin-kɛtaw ye ŋununda, sìgilandla, kalakadla, sansaradla, dabadla, fùdla ani furunɛdla ye.

Dugu fɛɛrɛko

Yenkaw ka kɔnɔminɛfɛɛrɛ ye manabɛlɛ ni wɔlɔjuruda ye. Marafa y'u ka kungosogobaw fàalan ɲuman ye. U bɛ misiden dabɔ ni ncɔlɔ ye. U ka dugukɔnɔ-bagan murutilenw Minɛni na, u bɛ jonborifli, koronka-minɛ walima nɛgɛka-minɛ (ni dumunifɛndɔ ye) de Kɛ. Finisɔgɔ fana bɛ Kɛ yen musow fɛ.

Dugu yiriwaliko

Ko kurako siratigɛ la, ɲɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, kɔlɔn ŋana tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, pɔnpekɔlɔn , sènfɛjuru ani moto bɛɛ bɛ Sɔrɔ yen. CMDT ni Bɔrfɔndɛn ani pezɛrɛnin ye baɲumankɛtɔnw ye minnu y'u bolonɔ Blà yen na yiriwa siratigɛ la. U ka ɲɛtaa tùn ɲɛsinnen bɛ dugumɔgɔ bolomadɛmɛni de ma ni baaraminɛnw dili ye fo ka Taa Se sannifeerew ma.

Dugu kàlanko

Balikukalan de Dònna warsala ka Kɔn kàlan caman 'ɲɛ. O kɔ fɛ blonkɔnɔ-kalan Nàna yen. Nka an bɛ bì min na yen lakɔli de yanga ka bòn ka Sago kàlan tɔw bɛɛ kan. O lakɔlikalan in kàlanso kelenpe de bɛ yen, wa o fana ye dugumadakun fàn fɔlɔ ta de ye. A lakɔliso in ye fòroba ta ye. A Dabɔra 1997 sàn. Nka ninnu bɛɛ fana tɛmɛnen 'kɔ, nkosɛbɛnni-kalan fana bɛ Kɛ yen kabini tuma jàn.

Dugu batoko

Diinɛko siratigɛ la, jumamisiri kelen, misiri gansan kelen ani eglizi kelen bɛ yen. Yen silamɛya dònbaaw ye Madu jire ni Bɔkari jalo ye. Kerecyɛnya taw ye Fabu faanɛ ni Yusu tarawele ye. Yen tnɛw ye jeli ni tawo (jilakɔnɔ suguya dɔ dòn) ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔw ni seliw ni sanyɛlɛmaw ni sankubɛnw ni denkundiw ni tɔnɲɛnajɛw ni ntolatan ani laadalakow ye yenkaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka fɔlifɛnw ye dunun ni gita ni jenbe ni bari ni buru ni ntamannin ni bala ni fle ani flen ye. U ka ɲɛnajɛyɔrɔ ye dugu fòroba-kɛnɛba ye.

Dugu kungoko

Jisigiyɔrɔ dɔw bɛ yen i n'a fɔ kɔ, fàla ani jɛ. A yɔrɔ ninnu na, jɛgɛ kelen-kelenninw bɛ Sɔrɔ yen ka Fàra koorow ni kaanaw ani koorokaaraw kan. Jiri suguya caman fana bɛ Sɔrɔ yen kungo 'kɔnɔ i n'a fɔ jala, banan, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, dingɛ, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, ntabakùnba, kòro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama danga sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, bàro, ɲama, gunjɛ, pɔpɔ, nten ani ntomi. Kungosogo minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen olu ye miniɲan, dànkala, nkorongo, kungo-kami, wɔlɔ, gunnajɛ, baninkɔnɔ, warabilen, bàla ani nkolonin ye. Warsala kungoda tɔgɔ ye lamakara ye.