Nafalan - Fàkan

Nɑfɑlɑn

a. Nafalan ɲεfɔli

Nafalan ye balolan ye mɔgɔ farikolo mago bε jɔ minnu hakε dɔɔnin-dɔɔnin na. U bε Sɔrɔ dumuniw kɔnɔ. Nafalan bεε n’i jɔyɔrɔ dantigεlen don, nka bakuurubaya la u bεε b’u jɔyɔrɔ fa farikolo kunbayali la, a lakanani an’a ɲεnamayali la. I mana dumuni fεn o fεn Ta, i b’a sɔrɔ nafalan sugu dɔw b’o kɔnɔ.

b.Nafalanw suguya

Nafalan suguya ka ca. U tɔgɔw dalen bε siginidenw na ka caya. Bakuurubaya la, an bε dɔ Fɔ minnu kan olu flε : nafalan A, B, C, D, PP.

Nafalan A:

Ale jɔyɔrɔ ka bon ɲε lakani na ani farikolo golow. Ninakili minεnw fana bε lakanaa fε I n’a fogonfogon. Ni mɔgɔ min bε ale sɔrɔ ka ɲε, o tigi ka ninakiliko degun bε dɔgɔya. A fana b’a tigi kisi ʃuranfyen ma.

Nafalan A bε Sɔrɔ dumuni minnu na kosεbε o dɔw flε: fεεnε, byεn, ɲugu, ntentulu, jεgε tulumaw.

Nafalan A ɲagantan ye fla ye: a dεsεli fari la ani a damatεmεni fari la. An ka bi kalan bε Boli a dεsεli kan ka sagon a caya kan fari la.

Ni nafalan A dεsε bε fari min na, o bε na ni ʃuranfyen ye fo ka Se fyenni kun kelen ma.

Miiriʃu minnu bε nafalan A dεsεli fari la kun kan an bε dɔɔnin Fɔ olu kan :

- Ni ʃuranfyen ye mɔgɔ min minε, a bε Fɔ ko o fura ye kabyεn igi dibi la a tigi k’a Ɲini ka Ye nink’a Dun. O ye miiriʃu ye kalan in kɔ fε an man ka Sɔn min ma blen. An ka kan ka mɔgɔw Bɔ fili la n’a sababu fɔli ye u ɲε na ani k’a bandumuniw fɔ u ye.

- Miiriʃu wεrε ye k’a bana bandumuni Jate ka Kε negejuguya ye. An ka Kε blasirali kεbaaw ye.

Nafalan A bε sɔrɔ dumuni minnu na an k’an Jija k’olu dunni mantarafa walasa ɲεko ni goloko kana an Sɔrɔ.

Nafalan B:

Ale sugu ka ca. An bε kuma a sugu saba kan: B1, B2, B12.

U bεε jɔyɔrɔ ka bon barikalan jεnsεli la farikolo la. U bε farila lakana fana ka tla ka jolikisε blenw kɔgɔw ka ɲε.

U bε Sɔrɔ dunfεn minnnu na o dɔw ye : ʃɔw, bεnε, byεn, fanw, sogo, ani nɔnɔmafεnw.

B1 dεsεlii fari la o bε na ni sɔminancyεn ye fo ka Se sɔn cunni ma a tigi kɔnɔ.

B2 ta bε na ni farilaw dεsεli ye ka bonya.

B12 dεsεli bε na ni jolidεsε ye a tigi la.

Miiriʃu min bε a kun kan, o ye jolidεsε bε Jate ka Kε sayijε ye.

Nafalan C :

Nafalan C jɔyɔrɔ ka bon farikolo la fana. Ale bε farilaw kalansoli ɲɔɔgɔn na labεn Sabati. A bε jolisiraw kolo gεlεya ka t’a fε.

Nafala C bε Sɔrɔ dunfεn minnu na o dɔw flε : Jiridenw (lenburuba fara lenburukumu kan, mangoro, buyaki ani jiriden kεnεw.

Nafalan C dεsεli fari la o bε na ni jolimisεnci ye a tigi fari la. A farikolo bε joli bɔn a yεrε ma i n’a fɔ nunci, ani ntarakuru ka jolibɔ.

An k’an Jija ka o jolibɔnw ɲɔgɔnw sababu dɔn ninka bɔ miiriʃuw ka subaaw b’a la k’a tigi joli sama.

Nafalan D :

Nafalan D mago bε farikolo ye. Ale kabaara bε boli sεmεnan bayεlεmani labεnni kan. Sεmε min bε kolow kɔnɔ, olu bε bɔ a nu ma kosεbε u ka baara la.

Nafalan D bε Sɔrɔ nin dunfεn ninnu na: fan, fεεnε, jεgε tuluma, biɲε. O dunfεn ninnu laɲininen don kosεbε adamaden ka balo la k’a sababu Kε nafalan D ye u kɔnɔ.

Nafalan D dεsεli fari la bε na ni kɔlɔɔlɔ ye fari ma min bε weele koo koloŋaana. A ka c’a o bana in bε denminsεnninw sɔrɔ ni nafalan D tε labɔli kε u ka dunfεnw na. Koloŋaana bε waleya farikolo la ni tɔgɔwaga ye den na. I bε den minnu sen ncon wagalen, o ye koloŋaana nɔ ye. Nafalan D dɔgɔya de bε kolow magaya k’u fanga dɔgɔya min bε na ni farikolo girinyali e a ma k’a ŋaana. A tigilamɔgɔ kolo bε kari dya kaa sagon mɔgɔ kan min ka nafalan D bε a fari labɔ.

Taaboloʃu min bε koloŋaana furakεli kan o ye ka jiribulu tobi ka den ko o la wali klen ka tafow Siri a la. Olu tε mago ɲε. A bε furakε ni yεlεma donni ye a tigi ka dumunifεn na. O ye ka dumuniw kε nafalan D ka ca minnu na.

Nafalan PP:

Nafalan PP ɲεci ka bon farikolo la. Ale ka baara ye ka farilaw lafa ninan na. Farilaw mago bε ninan min na ka bɔ hinakili la a jɔyɔrɔ ye olu kɔrɔdonni ye.

Nafalan PP bε Sɔrɔ dunfεnw na ni o dɔw flε: Nakɔlafεn kεnεw, tiga, fanw, ʃɔ, biɲε. Nin dunfεnw dunni bεrεbεnnen b’aa to Nafalan PP bε mɔgɔ fari labɔ.

Nafalan PP dεsεli bε na ni kɔlɔɔlɔ min ye farikolo ma o ye gololabanaw ye. Kɔnɔboli ni golobirinti bεε sen b’o la ani a ntanya bε na ni kunkolo-ɲagami fana ye.

An bɔra ka nafalan fεn o fεn kalan sisan, u hakε damatεmεni fana y’u damana ɲagantan ye farikolo la. An bε ladili min kε o yɔrɔ la, o ye an u dun ka dan hakε la min bεrεkεɲεnen don (hakε min man dɔgɔ I fari labɔli a ani hake min dama ma tεmε I fari labɔli kan). Ni mɔgɔ min bε u Sɔrɔ ka dan o hakε laɲininen ma, a bε fɔ ko o tigi bε a ka fa nafalata sɔrɔ tle kɔnɔ.

Nafalan A ni D bε yeele tulu la ninka nafalan B, C ani PP yeele ji la. Ni dumuni minnu nafalanw bε yeele ji la an k’an jija k’olu koli teliya ka bɔ ji la, k’u kɔlɔsi mεnni ma ji la walasa u kan’u tobiji min.

Nafalan A, B1 jango C tε funteni Kun. U bε se ka cyεn dali kεko caman na tle kɔrɔ jango nafalan C yεrε.

__________________________________________________________________________________________________

Dɔ Fàra i ka dɔnta kan:

Dɔ Digi nin sira ninnu na i ka Taa taayɔrɔ wɛrɛ la