Fàlanin

Dugu yɔrɔfɔli

Fàlanin fana ye Kulukɔrɔ marabolo dugu dɔla kelen ye. A fana bɛ Bànkɔ galoda fɛ, a n'o min cɛ ye bam 12 ye. Nka a ka kolomi , n'o ye joyila ye, a n'o cɛ ye bam 77 ye. Wa dugubakunda, a ni min ka surun o ye o joyla kelen in ye. Dugu misɛnin wɛrɛw kɛlen bɛ ka fàlanin Lamunnun i n'a fɔ kàanso, jogo, bànkɔ ani bahun. Nin dugu misɛnninkofɔlen ninnu ni fàlanin cɛ jànya cayalenba tɛ Tɛmɛ bam 12 kan.

Dugu tɔgɔko

Dugu in tɔgɔ Dara ko fàlanin bari màa min ye yen tu Tigɛ o Bɔra bànkɔ de. A tɔgɔ tùn ye barafɔ npiyɛ ye. A Nàna donsoya de sàbabuya la a yɔrɔ in na. Bari a yɔrɔ in tùn ye fàlada de ye wa a nɛɛmanen tùn dòn kosɛbɛ, kungosogow tùn bɛ to ka Taa u Mi yen. Ɔ, cɛ Tor'o de la fo ka na bugu Turu a yɔrɔ la. Wa o de Labanna ka Kɛ dugu ye. I komin a tùn bɛ fàlakɔrɔla la, u fana y'a Da a yɔrɔ la ko fàlanin.

Dugu marabaako

K'a Tà dugu in tutigɛ-tuma na fo ka na Se bì ma fàlanin bɛ ka Màra ni laadaladugutigiya taabolo de ye. U ka o laadaladugutigiya bɛ Nà kɔrɔya-kunda de fana. Ni saya tɛ foyi wɛrɛ tɛ Se ka yen dugutigi Lawuli ka Bɔ dugutigiya la. Ɔ, nka ni Ala y'a Kɛ dugutigi miniji Dɔgɔya, u bɛ kalo sàba de Kɛ ka sɔrɔ mɔgɔ wɛrɛ Sìgi. Yen dugutigi kɔrɔ dɔw ye Daase ni Seku ni kaaka ni dɔw tùn b'a Weele Alu la fana ani Sina. Nka màa min b'a dugu in kùn na bì, o ye Seku Mariko ye. Juguna de Kɛra yen lamini màsakɛdugu ye. Fàlanin Màrala o de fɛ, màsakɛ-tle waatiw la kɔni.

Dugu bònya

Fàlanin tɛ o ʃi duguba tèn. Bari dugu in mumɛ bɛɛ bɛ Bɛn kìn sàba de ma. Olu ye Ntnɛnkala, o Tlalen dòn ka Kɛ fla ye (so kɔrɔ ani so kura) ni sobala ani numuso.

Dugu siyako

Fàlaninkaw ye bamananw ye. Yen jàmu ye mariko, dunbya, kulubali, jabaatɛ, sisɔkɔ, baalo, samakɛ ani faanɛ ye. Sinankunya bɛ fàlanin ni dugu min 'cɛ, o ye bahun ye. O tɛmɛnen 'kɔ, a fana bɛ kulubaliw ni marikow cɛ ani marikow ni togolaw fana. Tnɛ tɛ yenkaw ni ɲɔgɔn 'cɛ furuɲɔgɔnya siratigɛ la. Kan min bɛ Fɔ kosɛbɛ o ye bamanankan ye.

Dugu baarako

Fàlaninkaw ka ciwla fànba ye sɛnɛ ye. U bɛ keninke, saɲɔn, sàba, malo, tiga, tiganinkuru, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, bɛnɛ, soza, dà ani kɔɔri Sɛnɛ. O bɔlen kɔ yen, u bɛ baganmara ni jago ani bololabaara misɛnnin dɔw fana Kɛ. Yenkaw bɛ bagan minnu Mara olu ye Bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin. U ka jago bɛ butigifeerew ni sɛnɛfɛn-feerew ni jiridenfeerew ni baganjagow ani bololafɛndlata-feerew (numuyabaaraw) de kan. Yen nakɔlafɛnw ni nakɔjiriba sɛnɛtaw ye sɛnɛtaw ye mangoro, buyaki, manje, namasa, sɔmɔ, fòronto, jaba, ɲugu, nkɔyɔ, gan, kɔnkɔn, nanaye ani melɔn ye. Fàlaninkaw ka sugujɔdon ye ntɛnɛn ye. Bololabaara misɛnnin wɛrɛw bɛ K'u ka dugu in na yen i n'a fɔ ŋununda, ciyan, sìgilandla, kalakadla, sansaradla, dabadla ani baramadla, bɔgɔdagadla, lɛfɛdla, fagadla, kurunbɔ, zubɔ. Donsoya bɛ K'u fɛ yen haali bolodon bɛ K'u ta la fana.

Dugu fɛɛrɛko

Fàlaninkaw bɛ kɔnɔminɛ Kɛ ni fɛɛrɛ minnu ye olu ye manabɛlɛ ni wɔlɔjuruda dali ye. Marafa ni wùluw y'u ka kungosogobaw fàali fɛɛrɛ ɲuman ye.. U bɛ misiden dabɔ ni ncɔlɔ ye. U bɛ dugukɔnɔ-bagan murutilenw Minɛ ni jonborifli, koronka-minɛ walima nɛgɛka-minɛ (ni dumunifɛndɔ ye). Yen musow fana bɛ finisɔgɔ Kɛ yen fana.

Dugu yiriwaliko

An bɛ dòn min na i ko bì ɲɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, pɔnpekɔlɔn ani moto bɛɛ bɛ Sɔrɔ Fàlanin dugu 'kɔnɔ bì.

Dugu kàlanko

Lakɔlikalan dugumandakun fàn fɔlɔ kàlanso kelen de bɛ fàlanin. O kàlanw bɛ da Minɛ kàlanso fɔlɔ la ni ka Taa Blà wɔɔrɔnan na.Wa yen kàlanso dabɔtuma ni sisan 'cɛ bɛ sàn 9 na bari a Dabɔra 1977 sàn. Hali ni kàlan sugu wɛrɛ bɛ yen lakɔlikalan de kɔni sankɔrɔtalen dòn ka Sago tɔw kan bì.

Dugu batoko

Misiri naani de bɛ fàlanin. O kɔrɔ ye ko silamɛya ɲɔɲɛlen b'u fɛ yen. Nka bɛɛ n'a ta, laadalabato dɔw fana bɛ yen i n'a fɔ do ni batofɛn misɛnnin wɛrɛw. Fòroba 'tnɛ fàlanin na, nka a marikolaw kɔni tɛ bamalaka Dun wa dunbyaw fana tɛ saalen Dun. Bakɔrɔn ni fàli de bɛ K'u ka dugudasiri ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔw ni seliw ni sanyɛlɛmaw ni denkundiw ni tɔnɲɛnajɛw ni ntolatan ni bolokoliw ani laadalakow ye yenkaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka fɔlifɛnw ye ya ni gita ni jenbe ni flen ni nkɔnin ni ya ni bàra ni dunun ni kariɲa ni buru ni fle ni wasanba ani bari ye. U ka ɲɛnajɛyɔrɔ ye dugu foroba-kɛnɛba ye.

Dugu kungoko

Jisigiyɔrɔw bɛ fàlanin i n'a fɔ kɔw, dàlaw, fàlaw ani jɛw. A yɔrɔkofɔlen ninnu na, jɛgɛ suguya caman bɛ Sɔrɔ yen, in'a fɔ manɔgɔ, saalen, samu, kɔnkɔn, zeku, zara, wùlujɛgɛ, sajɛgɛ, nàna, ntigin, dodò ani nfanan. Wa hali koorow ni kaanaw ani koorokaaraw fana bɛ Sɔrɔ a yɔrɔ ninnu na tuma dɔw la. Jilafɛn ninnu tɛmɛnen 'kɔ, Jiri suguya caman fana bɛ Sɔrɔ yen kungo 'kɔnɔ i n'a fɔ jala, banan, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, dingɛ, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, ntabakùnba, kòro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama danga sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, bàro, ɲama, gunjɛ pɔpɔ ani nten. Miniɲan, dànkala, nkorongo, kungo-kami, wɔlɔ, gunnajɛ, baninkɔnɔ, minɛn, nkolonin, warabilen, bàla, ntomisan, tentannin ani tonkanjɔ ye kungosogow ye minnu ka teli ka Sɔrɔ yen. Fàlanin kungodaw tɔgɔ Flɛ: Gininda, fugada, bɛlɛda, kɔda, fàlada ani jɛda. Yen ye konkoli, kaba, ŋolojɛ ani tonbɛlɛ ye.

Dugu Kaburudoko

Kaburudon naani de bɛ fàlanin. U bɛ dugu ni fàn min 'cɛ o ye tlebin ni kɔgɔdugu ani kɔrɔnyanfan ye.

Dugu waatiko

Yen waatiw fàlen-fàlen cogo Flɛ: ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà, n'o Bɔra yen, tlema bɛ sɔrɔ ka Nà. Yen funteni hakɛ sanandan ye 40 ye, a nɛnɛ hakɛ dugumadan ye 15 ye.