Duɲa

Dugu yɔrɔfɔli

Bɛnkadi fuɲa galodadugu dɔ ye duɲa ye. A bɛ Kita kolomi de fɛ Kayi marabolo 'kɔnɔ. A n'o Kita in cɛ ye bam 9 ye. A n'a ka galodugu ta ye bam 4 ye. Ka Bɔ duɲa ka Taa kayi o bɛ Bɛn bam 271 ma. Dugu misɛnni wɛrɛw bɛ ka duɲa Lamini. A kɔrɔn fɛ, fuɲa bɛ yen ni bam 4 ye. Tlebinyanfan na, tabakɔfɛ bɛ yen ni bam 4 ye fana. Faraba b'a kɛɲɛka fɛ ni bam 6 ye ni ka yirimalo K'a wòroduguyanfan na ni bam 3 ye.

Dugu tɔgɔko

Kùnnafoni kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ duɲa tɔgɔko kàn an bì min na.

Dugu marabaako

Duɲakaw ka dugutigiya ye laadalata ye. Yen, dugutigiya bɛ Nà kɔrɔya-kunda. N'i Bɔra saya la foyi wɛrɛ fana tɛ yen dugutigi B'a ka dugutigiya la. Duɲa dugutigiya furadama tolen bɛ kìn kelen ni jàmu kelen de ka bolo kàn. Ni saya Sera yen dugutigi ma u bɛ sàn kelen de Kɛ ka sɔrɔ ka kura Sìgi a nɔ na. Gandamadi keyita min Bɔra mande ka Nà duɲa tu tigɛ, ale ka dugutigiya kɔ fɛ minnu Nàa olu ye Лankun keyita ni dɔw b'a Weele Baba la ani Ginbala keyita. Nkà màa min bɛ wòlo kàn bì o ye Лaamɛ Keyita ye.

Dugu bònya

Duɲa ma bòn. A dugu bɛ Bɛn kìn kelen de ma. A sigikɛnɛ tɛ Tɛmɛ 4 kàn kɛnɛ kelen 'kɔnɔ. Duɲa mɔgɔw tɛ Tɛmɛ 1000 ɲɔgɔn kàn. Nkà yen b'a sìgiyɔrɔ sàbana de la. U sìgiyɔrɔ fɔlɔ ye "jaramaji" ye. A flanan ye "Manden" ye.

Dugu siyako

Bamananw ni màninkaw de bɛ duɲa. Jàmu minnu bɛ Sɔrɔ duɲa olu ye: Keyita, sise, jara, sisoko, kulubali ani Tarawele ye. Sinankunya bɛ Tɛmɛ keyitaw ni sisew ani kulubaliw 'cɛ, a fana bɛ ni sisokow ni tunkaraw 'cɛ. Furuko siratigɛ la, 'tnɛ foyi tɛ yenkaw ni ɲɔgɔn 'cɛ. Yen kanw ye bamanankan ni màninkakan ye. Nkà màninkakan de bɛ Fɔ yen fòrobaya la.

Dugu baarako

Duɲakaw bɛ sɛnɛ kanu kosɛbɛ. U bɛ keninke, saɲɔn, sàba, tiga, tiganinkuru, woso, je, ʃɔ, zɛrɛ, bɛnɛ, dà, kɔɔri, fini, mangoro, buyakgi, manje, fòronto, jaba, tamati, nkɔyɔ, gan, salati, ʃù, kɔnkɔn, ɲugu ani melɔn Sɛnɛ yen. U fana bɛ baganmara Kɛ u sèn fɛ. Yen bagan marata dɔw ye Bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin ye. Jago siratigɛ la yenkaw bɛ sɛnɛfɛn-feerew ni butigifeere ni baganfeere ani bololafɛndlata-feere Kɛ. Donsoya fana bɛ Kɛ yen.

Dugu fɛɛrɛko

Marifa, wosen, wɔlɔgɛn, fɛlɛbɔ, manabɛlɛ, ntɛnfɛrɛ wɔlɔjuru, sɔgɔlan, bere, samani ka wɔlɔ Minɛ a fan kan, dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Blà o la ani tonbiri y'u ka kungosogow ni kɔnɔw fàalifɛɛrɛw ye. U b'u ka misidenw Dabɔ ni ncɔlɔ ye. U b'u ka misi murutilenw Minɛ ni jonbori flili ye. Walima a Nɛgɛni ni dumunifɛn ye walima k'a bagan masina Koron ka Dòn yɔrɔnin dɔ la. U bɛ bɔflew ni gesedaw fana Kɛ.

Dugu yiriwaliko

Duɲa ko kura nàlenw ye: Лɔʃimansin, kɔnɔn ŋana, pɔnpekɔnɔn, jabaranin, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, sɛnɛkɛ-mansin, sènfɛjuru, arajo ani moto ye. Jigisɛmɛjiri ye baɲumankɛtɔn ye min sèn Dònna yenkaw ka yiriwa la kosɛbɛ. A ka yiriwa Лɛsinnen dòn sɛnɛko ani dɛsɛbaatɔw dɛmɛni de ma.

Dugu kàlanko

Lakɔlikalan dugumadakun fàn fɔlɔ de bɛ duɲakaw fɛ yen. Yen Lakɔli Dabɔra 2000 sàn. Lakɔli kɔ fɛ, balikukalan min ye yen kàlan suguya fɔlɔ dònnen ye yen, o fana bɛ dɔɔnin dɔɔnin Kɛ yen halisa. Wa an bɛ bì min na lakɔlikanlan de yanga ka bòn duɲakaw 'bolo ka Tɛmɛ kàlan tɔw kàn.

Dugu batoko

Misiri kelen bɛ duɲakaw fɛ yen. U ka silamɛya dònbaa ye Bakuma keyita ye. AYen silamɛya lanali yen ni bi 'cɛ bɛ Taa sàn 272 ɲɔgɔn na. Nàma ni jalasɔn ye laadala-batow yen minnu batoli bɛ sèn na yen halisa.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ ni seli ni sanyɛlɛma ni sankunbɛnw ni denkundi ni ntolatan ni tɔnɲɛnajɛ ani laadalakow ye duɲakaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka fɔlifɛnw ye gita ni dunun ni flen ni jenbe ni bàra ni wasanba ni fle ni buru ye. Yenkaw ka tlonkɛcogo kɔrɔw ye bɛlɛda ni nparibɔ ani fɛrɛn ye.

Dugu kungoko

Kɔ kelen ni jɛ duuru bɛ duɲa. Manɔgɔ ni ntɛbɛn ni zara ni wùlujɛgɛ ni sajɛgɛ ni nàna ni ntigin ni bilinkìtin ni ye jɛgɛ suguyaw ye minnu bɛ Sɔrɔ yen jisigiyɔrɔw la. O kɔ fɛ, koorow ni kaanaw bɛ Sɔrɔ yen. Jiri suguya caman fana bɛ Sɔrɔ yen kungo 'kɔnɔ i n'a fɔ jala, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, ntɔngɛ, zɛrɛninjɛ, kòro, sunsun, zaajɛ, ntɔngɛ ani zɛkɛnɛ. Kungosogo minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen olu ye: Dànkala, nkorongo, kungo-kami, minɛn, warabilen, miniɲan, wɔlɔ, gɛlɛnin, tentannin ani tonkanjɔ ye. Yen kungodaw ye gonindala, Sitahimadala, jananma ani bɛnkoba. Kùluba kelen bɛ yen u bɛ min Weele ko Kɔnkɔnin.

Dugu Kaburudoko

Kaburudon naani de bɛ duɲa yen. Nkà kùn wɛrɛ t'a la u fɛ yɔrɔw samani na ɲɔgɔn na. U ka o kaburudon ninnu bɛ kɛɲɛka ni tlebinyanfan na.

Dugu waatiko

Yen waatiw bɛ fàlen-fàlen cogo min na o ye, ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà, n'o Bɔra yen, tlema bɛ sɔrɔ ka Nà. Sanji minnu bɛ Nà duɲa sanmiɲa kelen 'kɔnɔ bɛ Taa 70 na. Yen funtenin hakɛ sannadan ye 45 ye a nɛnɛ hakɛ dugumadan ye 15 ye.