Ncininna - Fàkan

Ncìninna

Dugu yɔrɔfɔli

Ncìninna ye Faana kafodadugu dɔ ye, wa o de ye yen lamini duguba ye a ka surun min na kosɛbɛ. A bɛ galoda min na o ye Geɲeka ye. Ncìninna ni faana ani geɲeka fla bɛɛ cɛ janya ye bam duuru duuru ye. Kulukɔrɔ min y'a ka marabolo ye a n'o cɛ bɛ Taa bam 85 ɲɔgɔn na. Jòyila kolomi dugu dɔ ye ncìninna ye, a n'o cɛ bam bɛ 50 ɲɔgɔn Bɔ. Faana tɛmɛnen 'kɔ ncìninna ni dugu wɛrɛ minnu bɛ dàncɛ Bɔ ye: Mizanso, o bɛ Sɔrɔ a ni tlebin 'cɛ ni bam 7 ye, yola, o bɛ Sɔrɔ a ni kɛɲɛka 'cɛ ni bam 3 ye ani warasala, o b'a ni woroduguyanfan 'cɛ ni bam 3 ye fana.

Dugu tɔgɔko

Tɔgɔ flanan tɛ ncìninna na. Kabini a tu Tigɛra tɔgɔ min Dar'a la o de ye ncìninna ye. Nkà fɛn min ye ncìninna yɛrɛ sɔrɔcogo ye kùnnafoni kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ o kan.

Dugu marabaako

Dugutigiya min bɛ ncìninna o ye laadalata ye. U ka o dugutiya min flɛ o ye, o bɛ Nà kɔrɔya-kunda de. Du kelen de bɛ yen kìn kelen na a ko bɛɛ Tolen bɛ o de 'bolo, kulubaliw dòn. N'i Sìgira ncìninna dugutigiya la foyi t'i Bɔ a la ni saya tɛ. Mɔgɔ min bɛ ncìninna kùn na bì (2016)sàn na o ye Fayiri Kulubali ye. Nkà ale fana Fɔra Ba Kulubali ni Doce Kulubali 'kɔ.

Dugu bònya

Ncìninna t'o ʃi duguba ye, bari a sìgikɛnɛ bònya tɛ Tɛmɛ bam 4 kan kɛrɛ naani 'kɔnɔ. Ncìninna mɔgɔw tɛ Tɛmɛ 1000 ɲɔgɔn kan, an bɛ bì min na (2016). Ncìninna sìgilen bɛ yɔrɔ min na bì o t'a sìgiyɔrɔ fɔlɔ ye. U Sìgira yɔrɔ fɔlɔ min na u b'o Weele bì ko "Tobo". Nkà sababu min Nàna n'u ka sìyɔrɔyɛlɛma ye jaabi kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ o la.

Dugu siyako

Ncìninnakaw ye bamananw ni fulaw ye. U jàmuw ye Kulubali, Tuure, Jara, Tarawele ani Jalo ye. Furusira bɛ ncìninna n'a laminidugu bɛɛ 'cɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la yola, balan, werekela, misago ani faana. Ncìninna dugu yɛrɛ 'kɔnɔ tɛnɛ t'u ni ɲɔgɔn 'cɛ furuko la. Furu bɛ Tɛmɛ du bɛɛ ni ɲɔgɔn 'cɛ yen. Bamanankan kɔ fɛ, fulukan fana bɛ Fɔ yen Dɔɔni.

Dugu baarako

Ncìninnakaw bɛ sɛnɛ sɛbɛkɔrɔ Kɛ. Sɛnɛfɛnkunda, Saɲɔ, keninke, kàba, kɔɔri, tiga, tiganinkuru, ʃɔ, soza, malo, bananku, woso, je, zɛrɛ, kurubaa, bɛnɛ ani dà bɛ Sɛnɛ yen. U bɛ jiriforow fana Bɔ. U ka o jiriforo ninnu na u bɛ mangoro, lenburu, buyagi, manje, namasa ani sɔmɔ de Turu ka caya. Nin bɛɛ tɛmɛnen 'kɔ ncìninnakaw bɛ nafɛnsɛnɛnakɔninw fana Bɔ. O nakɔnin ninnu 'kɔnɔ, u bɛ ɲugu, tamati, nkɔyɔ, salati, ʃù, gan, kɔnkɔn, nanaye, karɔti ani melɔn Sɛnɛ. Wa u ma To 'kɔ baganmara fana na. Bagan sugu caman bɛ Mara u fɛ yen i n'a fɔ jakuma, wùlu, fàli, saga, bà, misi ani sonsan. Wa kamanmafɛnw fana b'a la i n'a fɔ ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin.

Sugu tɛ ncìninna, nkà o m'u ka jago misɛnninw Bàli. Bari U b'u ka sɛnɛfɛnw ni baganw Feere u ka musagaw kamà sɔn. Kɛrɛfɛdugu minnu bɛ yen ni sugu bɛ Sɔrɔ yen, u ka sannifeere fànba ɲɛsinnen bɛ o dugu ninnu de ma. Jago kɔ fɛ numuyabaara kelen kelennin dɔw fana bɛ Kɛ yen i n'a fɔ: dagadla, jeledla, dabadla, maratodla an'o ɲɔgɔ na fɛn misɛnnin wɛrɛw. Donso kelen kelen bɛ yen nkà bolodon kɔni t'u ka donsoya la.

Dugu Fɛɛrɛko

Fɛɛrɛ minnu bɛ ncìninnakaw 'bolo kungokɔnɔfɛn fàgali la o dɔw ye marifa, bese, sɔgɔlan, waraminɛ-nɛgɛ fɛlɛbɔ, wosen ani ntenjuru ye. U bɛ kɔnɔw Sɔrɔ cogo minnu na ye manabɛlɛ, ntɛnfɛrɛ, wɔlɔjuru, ani wɔlɔ ɲɔɔri ye. Nkà n'u b'u ka sokɔnɔbaganw nɛgɛ, fɛɛrɛ minnu b'u 'bolo o la, olu ye dumuni dili ,bagan Gɛnni ka Dòn dogodogonin na, jonbori flili a bagan masina 'sèn 'kɔrɔ ani u fana bɛ misiden da Bɔ ni ncɔlɔ ye yen.

Dugu yiriwaliko

An bɛ bì min na ɲɔsimansinw, pɔnpekɔlɔnw, jabaraninw, kɔɔrisuguw, motow, kɔlɔn ŋana, kalalikɛ-mansinw, jisamamansin ani Lakɔliso ye. Bɔrn fɔntɛnn ni Gardɛm ye baɲumankɛtɔnw ye minnu ni ncìninnakaw bolo bɛ ɲɔgɔ 'bolo yiriwa siratigɛ la. Wa u bɛɛ ka yiriwa baara ɲɛsinnen bɛ dugu ka bɔnɔgɔla ma ni dugumɔw lafaamuyali ye ko caman na ka Fàra kalansojɔw kan.

Dugu kàlanko

Balikukalan de fɔlɔla ncininnna, o kɔ fɛ lakɔlikalan ni madarasa Sɔrɔla ka Nà. Nkà an bɛ bì min na lakɔlikalan de yanga ka bòn ka Sago a tɔ bɛɛ kan. Yen lakɔli yɛrɛ Dabɔra 2000 sàn na. Forobata y'u ta ye wa Duguma-dakun fàn fɔlɔ dɔrɔn dòn, a dàn ye sàn wɔɔrɔ kàlan ye. Ncìninna madarasa Dabɔra 2004 sàn, duguta dòn sàn wɔɔrɔkalan de bɛ K'o fana 'kɔnɔ.

Dugu batoko

Diinɛ wɛrɛ tɛ ncìninna silamɛya 'kɔ. Wa o fana batoyɔrɔ kelen de bɛ yen, o kelen in de y'u ka juma misiri fana ye. Solomann bɛrte de Nàna ni silamɛya ye yen, o ni bì cɛ bɛ Taa 'sàn yirika la. Dugudasiriko tɛ ncìninna tun, nkà tɛnɛ min b'u fɛ yen hali sini o ye ka "kɔ tigɛ ni den ye ka sɔrɔ a ma kalo saba Dafa" ye.

Dugu ɲεnajεko

Seli, sanyɛlɛma,tɔnɲɛnajɛw, denkudiw ani kɔɲɔw ye ncìninnakaw ka ɲεnajεlakow ye. U ka Fɔlifɛnw ye bala, bàra, ntamanin, gita, dunun flen ani buru ye. Лɛnajɛcogo kɔrɔ minnu bɛ yen halisa olu dɔw ye: bɛlɛda, nparibɔ, fɛrɛn ani juruden ye. ncìninna ɲɛnajɛw bɛ Kɛ fɛɛrɛ dɛ kan.

Dugu kungoko

Jiboliyɔrɔko siratigɛ la kɔ saba dàla saba, fàla fla ani jɛ kelen bɛ ncìninna. Jilafɛn minnu bɛ Sɔrɔ yen ye jɛgɛw, olu fana na manɔgɔ, saalen, ntɛbɛn ani sajɛgɛ de ka Teli ka Ye yen ka Fàra Kaana, koorow ni koorokaaraw kan. ncìninna kungokɔnɔjiribawla fànba ye jala, banan, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, dingɛ, kele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, ntabakunba, kòroninfin, ntɔngɛ, zɛrɛninjɛsunsun, dukura, baro, tutu, fuganjɛ, gɛn, warabilenzaban, zɛkɛnɛ ani zaajɛ ye. Kungosogo minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen ye: kungokɔnɔlɛ, mangalanin, dajɛ, bàla, minɛn, nkolonin warabilen, suruku, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorongo, kungo akmi, wɔlɔ ani baninkɔnɔ ye. Ncìninna kungodaw ye wɔɔrɔ ye: Fuganin, katiriblan, ɛspaɲ, dubay, bɛlɛkɔ ani bukabugu fuga.

Dugu Kaburudoko

Kaburudo?

Kaburudo fla de ncìninna. Fànko tɛ yen kaburudoko la.

Dugu waatiko

Ncìninna waatiw bɛ Yɛlɛma nin cogo in de la: Ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà n'o Bɔra yen Tlema bɛ Nà. Sanji hakɛ min bɛ Se ka Nà yen miɲan kelen 'kɔnɔ bɛ Taa bi duuru (50) ɲɔgɔn na.