Sinji

Sinji dɔrɔn de bεnnen don denyεrεnin ka balo ma a wolodon n’a kalo 6 fɔlɔ furancε kɔnɔ. A bε sukaromaw, sεmεdonnanw, tulumaw, katakɔgɔw ani nafalan magolata caman lase den ma den baloli kɔnɔna na.

a. Sinji nafaw

K’a ta den wolodon fɔ ka se a kalo 6 ma, sinji bε den balo bɔ faasi. Sinji ta ma se labεnni wεrε la, wa a fana sanuman don.

Sinji nafa bonya dɔnnen don ka bɔ nɔnɔtɔw ta la.

A kεnε-kεnε don tuma bεε;

A kalaya basigilen don ka bεrεbεn den ma;

A yεlεma ka di kɔnɔbara fε;

A bεrεkεɲεnen don ka bεn denw damanabalolanw ma;

Faritangalanw b’a la;

A bε den ka kokunbaliya dɔgɔya;

A bε dɔ bɔ kɔnɔboli ni ɲɔnni degunw na ;

A b’a to den balocogo bε bɔ a sira laɲininen ɲuman fε, bawo sukaromaw, tulumaw, sεmεdonnanw, nafalanw ni katakɔgɔw bεε damanahakε bεrεkεɲεnen don a kɔnɔ ;

Musakabɔ t’a la ;

A bε den ka bla la tuma bεε ;

Sin dili bε den n’a ba ka tin sinsin.

Sinji kɔnɔfεnw bε yεlεma ka da den farikolo mago yεlεmali kan.

K’a ta den kalo 6 ka yεlεn, sinji tε se ka den magoɲε tugunni

b. Dendɑbɔ

i. Лεfɔli :

Dabɔli kɔrɔ tε sin dili jɔli ye, nka ka dunfεn wεrεw don sin minni kɔrɔ dɔɔnin-dɔɔnin ka t’a fε.

ii. Dabɔli kεcogo

K’a ta kalo 6 la, sinji tε se ka den ka baloko magow ɲε dumuni caya n’a fa fla si la. Dumuni wεrεw bε kun sinminden fari la o waati la i n’a fɔ dumuni jimaw ni magamanw wali dumunidorow.

Den degeli joona dumuni kεli la o bε se ka gεlεya don kɔnɔbara ka dumuniyεlεma la. A kεli dugu donni fana bε se ka na ni baloko-juguya ye den ma, n’o bε na ni den nkeseli ye an’a kunbayali jɔli ye.

iii. Dabɔli dumuniw

A ka ɲi i k’i wasa Don sigida balow la ka tεmε mansinnabalow kan i n’a fɔ nɔgɔmugu.

Sodumuniw faracogo ɲɔgɔn kan an’u dlacogo kεcogo ɲuman dɔnni ka fusa walasa o kana dankari:

U labɔli la balolan ɲεnamaw la ;

U yεlεmani nɔgɔyali la kɔnɔbara fε;

U kologirinya cogoya la;

U ka kεnεya n’u ka sanumanya la;

A tε kε baasi ye ka to ka dumuni-farankan fεεrε kε n’o ye ka balo jɔnjɔn dɔ ta jujɔn ye ka dumuni wεrεw fara o kan walasa k’a kɔnɔbalolanw sankɔrɔta.

Kuncεli la, dabɔli ye tεmεsira ye den bolo min ye ka bɔ sinmin na ka don dumuni kεli la, nka den ka balokoɲumanya man kan ka dan a waati dɔrɔn na. I ka kan ka tεmε ni den baloli ye ni dumuni sanumanw ye minnu bε bɔli kε ani u ka bεrεkεɲε k’u suguw bɔ ɲɔgɔn kɔrɔ fɔ ka s’a damana-furakεli ma.

iv. Dabɔli gεlεyaw

Sinminden dabɔwaati ka telin ka kε gεlεya ye a ma, bawo o waati kɔnɔ baloko-juguya bana kunbabaw b’u kunbɔ (serejalan, serejima a n’o ɲɔgɔnw),

Den minnu ye baloko-juguyatɔ ye kakɔrɔ olu ka kεnεya cogo bε se ka juguya dabɔli waati fε. Balocogo juguya bε se ka fyεn bla den mɔcogo bεrεma la o waati. O jate bε ye mɔkundama tiiri kan, ni girinya labɔta sɔrɔbaliya ye, wali kelen, ni girinya jiginni ye.

Den bε se dabɔli ma waati min na o b’a sɔrɔ a furu ye fitinin ye, nk’a mago bε dumuni suguya caman na a mɔni n’a ka baara kama. A ka kan an ka dumuniw d’a ma minnu b’a labɔ.

Dumuni kεli ka caya ka gan ɲɔgɔn na fana ;

Dumuni minnu labɔlen don balolanw na ;

Dumuni minnu ka magan n’u ɲimini n’u kununni ka nɔgɔ.

Dɔ Fàra i ka dɔnta kan:

Dɔ Digi nin sira ninnu na i ka Taa taayɔrɔ wɛrɛ la