Ngègeso II

Dugu yɔrɔfɔli

Ngègeso II fana ye Mali marabolo sàbanan, dugu dɔ ye. A ka galoda ye "koniŋɛ", a galotigi-dugu sugunba ye. A ka kolomi, (kucala) de ye duguba ye a ni min ka surun ɲɔgɔn na. A n'o 'cɛ ye bam 56 ye. Sikaso min y'a marabolo ye a n'o cɛ ye bam 174 ye. Nka a ni molobala cɛ ye 38 ye, o y'a ka kafoda ye. o bɔlen 'kɔ yen a ni dugu misɛnnin minnu bɛ dàncɛ Bɔ olu dɔw ye: Karangana, o b'a ni kɔrɔn 'cɛ ni bam 5 ye, ngègeso I bɛ tlebinyanfan fɛ ni bam 3 ye, kɛɲɛka fɛ, zebaala bɛ yen ni bam 15 ye,woroduguyanfanfɛla la, wurekela bɛ Sɔrɔ yen ni bam 15 ye.

Dugu tɔgɔko

Dugu in tɔgɔ fɔlɔ ye Ngègeso ye. Nka yɛlɛma ncinin dɔ de Dònn'a na kɔsa fɛ i n'a fɔ Ngègeso ta Kɛra cogo min na. O tɛ dɔ wɛrɛ ye, a tùn bɛ Weele fɔlɔ fana ko "gbɛɛŋɛkan", mamara dòn wa o fɔcogo kelen in de fana Yɛlɛmana ka na Kɛ Ngègeso ye n'o bɛ Jate a bamanantɔgɔ ye. Nka "gbɛɛŋɛkan" Sɔrɔla cogo min na o flɛ: Ngègeso ye dugu kɔrɔba ye, a tùn bɛ yen kabini lawalewaatiw janw na. Kɛlɛ de Nàna Bìn u kan k'a sɔrɔ Ci, k'a Kɛ tomon ye. O sèn fɛ minnu Sera ka Bòli ka Tla olu Taar'u Sìgi sugunba dònda la kɛrɛnkɛrɛnnenya la "sugunba kafona". Ɔ, u Tora yen sigi-n-fɛ la sɔn fo gɛlɛya Nàna Dòn u ni yenkaw 'cɛ. Yenkaw Tora u t'o Jate ko foyi la, 'bìn tùn bɛ K'u kan k'u bololafɛnw Minɛ u la. ka na Bɔ o la k'a Kɛ hali sɛnɛkɛyɔrɔ minnu tùn b'u 'bolo o bɛɛ Minɛna. O kɛlen, ngègesoka bòlilen ninnu na, cɛkɔrɔba dɔ tùn b'u la, o y'u Fàra ɲɔgɔn kan ka kum'u fɛ ko kɛlɛ de Nàna n'olu ye ko nka n'u ni jatigiw tɛ ka Лɛ a ko tɔ da la kɛlɛ dun Nɔgɔyala k'u ka Segin ka T'u ka tomon kɔrɔ la. Ɔ, o kuma fɔlen dɔw ma Sɔn minkɛ a Ko k'a bɛ Segin ka To ka Taa "gbɛɛŋɛ-gbɛɛŋɛ". A nin kumasen in ye mamara ye, a kɔrɔ de ye k' a bɛ Segin ka To Taa "Dɛmɛrɛdɛ". Ɔ, a Seginna ka Taa, minnu tùn Bànna taali ma yen bɛnbaliya Nàna juguya kosɛbɛ, o kɛlen dɔw fana Taara Fàra a kan. Yɔrɔ Nàna bònya tun. O kuma na, u fana Sinna k'a D'a la ko "gbɛɛŋɛkan", i n'a fɔ aw b'a kàlama cogo min na "kan" bɛ dorogo miɲakaduguw caman na ka "so" Лini. Ola, "gbɛɛŋɛkan" kɔrɔ flɛ: "Dɛmɛrɛdɛ so". Nka gɛlɛya nana Dòn yenkaw ni ɲɔgɔn 'cɛ o Kɛra sababu ye ka dugu Tla fla ye. tla kelen Wulila ka Taa togoda kura Bɔ k'u Sìgi yen, bɛnbaliya in bònyakojugu, a ma Лɛ min 'kɔ jàmana fana ye yamaruyasɛbɛn D'u ma a Kɛra dugu ye a 'dàn na. O kɛlen, yɔrɔ kɔrɔ Kɛra ngègeso I ye ni ka flanan Kɛ ngègeso II.

Dugu marabaako

Ngègeso II ma Kɛ jamanatigi-dugu ye, nka a Marala karangaso ta fɛ. Dugutigiya min b'u fɛ yen, o ye: Fàamadugutigiya ye. Nka yen ta bɛ Nà kɔrɔya-kunda de. Yen dugutigiya tolen bɛ jàmu kelen 'bolo kìn kelen na. Ngègeso II dugutigi fɔlɔ ye: Burama dawu ye. Ni ngègeso II dugutigi Sìgira wuliliko kuma t'a la fyew. Nka n' Ala y'a Kɛ ko dugutigi miniji Dɔgɔyara, Kɔrɔya Sera min ma o bɛ Sìgi. Màa min bɛ yen dugutigiya la bì o ye Sidiki dawu ye.

Dugu bònya

Ngègeso II tɛ duguba ye. Kìn kelen de y'a ye. Hali jatew laban y'a Jira k'a Fɔ ko ngègesokaw tɛ màa 1000 ɲɔgɔn kan. An tɛ Se k'a Fɔ ko tomon kɔrɔ t'u 'bolo bari Bɔra yɔrɔ dɔ de la n'o ye ngègeso I ye ni ka T'u damanadugu Sìgi. O kuma na o bɛ Kɛ u ka tomon kɔrɔ ye.

Dugu siyako

Siya wɛrɛ tɛ Sɔrɔ yen ka Fàra miɲakaw kan an bɛ bì min na. Yen jàmuw ye: dawu ni danbɛlɛ ni konatɛ ni kɔnɛ ni sisuma ani goyita ye. Sinankunya bɛ Tɛmɛ Ngègeso II dawulakaw ni mali Tarawele bɛɛ 'cɛ, a bɛ Tɛmɛ yen dandɛlɛw ni kɔnɛw 'cɛ fana. Laminidugu tɛ yen ko ngègeso II ni min bɛ sinanguyatlon Kɛ nka yen dawulakaw ni zebaala b'a Kɛ. Furuɲɔgɔnya bɛ Tɛmɛ yenkaw ni laminidugu bɛɛ 'cɛ, w'a bɛ Tɛmɛ fana du bɛɛ ni ɲɔgɔn 'cɛ ani kìn bɛɛ. Ngègesokaw bɛ mamara de Fɔ kɔsɛbɛ nka bamanankan fana bɛ Fɔ.

Dugu baarako

Ngègeso II ye sɛnɛ-dugu ye. Yenkaw bɛ keninke, saɲɔn, sàba, malo, tiga, tiganinkuru, ɲimikala, gajaba, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kurubaa, danan, bɛnɛ, dà ani kɔɔri Sɛnɛ. Nafɛnmisɛnnin-sɛnɛyɔrɔw b'u 'bolo. O yɔrɔ ninnu na u bɛ foronto ni tamati ni nkɔyɔ ni salati ni ʃù ni gan ni kɔnkɔn ni nanaye ni melɔn ni sira Sɛnɛ yen. Ngègesokaw bɛ jirituru fana Kɛ. U ka jiriba turutaw ye lenburu ni mangoro ni buyagi ni namasa ani sɔmɔ ye. Sɛnɛ tɛmɛnnen 'kɔ yen, u bɛ baganmara ni jago ani bololabaara misɛnnin dɔw fana Kɛ fana. U bɛ daba ni kamanmafɛnw minnu Mara o dɔw ye bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, lɛ, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin ye. U ka jago sinsinnen dòn butigifeerew ni sɛnɛfɛn-feerew ni jiridenfeerew ni baganjagow ani bololafɛndlata-feerew i n'a fɔ kolondla, daba o n'a ɲɔgɔnnaw. Nka an bɛ bì min na sugu kɔni t'u fɛ yen fɔlɔ.

Dugu fɛɛrɛko

Manabɛlɛ ni wɔlɔjuruda ni gɛnni ani samani kɔnɔ nɔ fɛ ni saba ye, olu de ye Ngègesokaw ka kɔnɔminɛ-fɛɛrɛ ye. Nka marafa de y'u ka kungosogobaw fàalan ye. Yenkaw fana bɛ misiden dabɔ ni ncɔlɔ de ye. Nka u b'o Weele u ka kan na ko"gbaara". U bɛ dugukɔnɔbagan murutilenw Minɛ ni jonborifli, koronka-minɛ ani nɛgɛka-minɛ (ni dumunifɛndɔ ye) ye. Finisɔgɔ ni bɔfledla ni gɛnkurunnindla fana bɛ K'u fɛ.

Dugu yiriwaliko

Baɲumankɛtɔn minnu 'sèn Yera u ka ɲɛtaa la olu dɔw ye AMEDD, CMDT ye. U ka yiriwa Bòlila dugumɔgɔw dɛmɛni kan waleya damadɔ la i n'a fɔ sɛnɛ, dugukolo lakanani, kɔɔri labaaracogo ɲuman, sininɲɛsigi baaraw ani sannifeerew. O tɛmɛnen 'kɔ yen kokura nàlen dɔw ye ɲɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, kalalimansin, kɛnɛyaso ani moto ye.

Dugu kàlanko

Ngègeso lakɔlikalan daMinɛna 1998 sàn. Dugumandakun fàn fɔlɔ y'u ta ye wa forobata dòn. Dugu ka madarasaso kelen bɛ yen o min da Bɔra 2007 sàn, o ye Dugumandakun fàn fɔlɔ ye fana. Yen blonkɔnɔkalan bɛ Taa sàn 35 ɲɔgɔn na bì. Nka balikukalan fana Nàna nàli ni bì 'cɛ bɛ sàn 40 ɲɔgɔn Bɔ bari o de dabɔra yen ka Kɔn a tɔ bɛɛ 'ɲɛ. Nka min bɛ ten kan yen bì o ye lakɔlikalan ye.

Dugu batoko

Silamɛya dɔrɔn de bɛ Ngègeso II la. Màa minnu Nàna ni yen silamɛya olu ye Madu Dawu ni Seedu Dawu ye. 'Misiri t'u fɛ yen fɔlɔ. Yenkaw bɛɛ tnɛ ye warablensogo ye ni dɔw b'a Weele fana ko sula. Nka damana-tnɛ bɛ yen konatɛw la, o ye kungosogo dɔ ye n'a bɛ Weele ko "saŋa".

Dugu ɲεnajεko

Ngègesokaw ka ɲɛnajɛlakow ye kɔɲɔw ni seliw ni sanyɛlɛmaw ni tɔnɲɛnajɛ ni ntolatan ani laadalakow ye. U ka fɔlifɛnw ye fle, bàra, bala ni dunun ani ntola, gita, ntamanin, buru, jenbe ye. U ka ɲɛnajɛyɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnen ye dugu foroba-lakɔlikɛnɛba ye.

Dugu kungoko

Dàla tan ɲɔgɔn ani fàla kelen bɛ Sɔrɔ Ngègeso II kungo 'kɔnɔ. Wa a yɔrɔ kofɔlen ninnu na jilafɛn dɔw bɛ Sɔrɔ yen kosɛbɛ olu ye kaanaw ni koorow ani koorokaaraw. Jiri suguya caman bɛ Sɔrɔ yen fana i n'a fɔ jala, banan, sanan, nkaba, npeku, zaban, dingɛ, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, kòro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama danga sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, bàro, ngunjɛ ani nten. Miniɲan, dànkala, ntomisa, nkorongo, duga, kungo-kami, wɔlɔ baninkɔnɔ ani kɔnɔsogonin bɛ Sɔrɔ yen. U ka kungodaw tɔgɔ ye: ʃiritihinɛ, kacɛrɛ, gbologo ani ngègeso II kafawaga.

Dugu Kaburudoko

Koburudo kelen de bɛ Ngègeso II la Bari bɛɛ ye kìn kelen de ye. U ka o kaburudo bɛ dugu ni tlebinyanfan de fɛ. Nka 'kùn t'u ta la.

Dugu waatiko

Yen samiɲɛ bɛ Dòn mɛkalo laban na dɔɔni, u ka tlema bɛ da Minɛ ɔkutɔburukalo la. Sanji bɛ Se ka Nà dùgàn fo ka Se ʃyɛn 58 ɲɔgɔn ma. Wa samiɲa 'kɔnɔ, u ka sumannen cayalen tɛ Tɛmɛ 100mm kan.