Jubedala

Dugu yɔrɔfɔli

Jubedala ye dugu ye min bε Mahina galoda fε Bafulabεn kolomi na. A ni Bafulabεn cε ye bam 8 ye. A ni Mahina galoda cε ye bam 2 ye. A bε Kayi marabolo de fε.A n’o cε ye bam 159 ye. Dugu laminidugu 4 tɔgɔ ye: kɔrɔn fε Kanku de bε ye. A n’o cε ye bam 9 ye. Tlebin fε Jalola de bε yen, a n’o cε ye bam 1 ye. Kεɲεka fε Batingungun de bε ye, a n’o cε ye bam 6 ye. Worodugu fε o ye Mahinadin ye, bam 2. Jubedala ni duguba min ka Surun ɲɔgɔn na o ye Mahina ye.

Dugu tɔgɔko

Jubedala ye dugu in tɔgɔ ka bi lawale. Fεn mi ye dugu tɔgɔ sɔrɔcogo ye an bε N’o Ɲεfɔ a ye sisan. Jube yεrε ye kasɔnkakan de ye. A kɔrɔ ye “ Yɔrɔ min Jàra faraw cogo la”.

Dugu dugutigiya

Dugukolo-tigiko de bε Jubedala. Dugukolotigiya bε jamu kelen ka bolo kan. A bε Na kɔrɔya-kunda. Ni dugukolo-tigikɔrɔ Sara kura de bε Sigi o nɔ na. Yen dugukolo-tigikɔrɔ ye: Mamadu Sisɔkɔ ye. Mɔgɔ min bε dugu kun na bi o ye Jibi Sisɔkɔ ye. Dugu in tun jamanatigi-dugu min ka mara kɔrɔ o ye Ginbaya ye.

Dugu bònya

Jubedala ye kìn 2 ye. O kìnw ye Jalola ni Jubedala. Dugu b’a sigiyɔrɔ fɔlɔ la ni ye.

Dugu siyako

Siya minnu bɛ Jubedala olu ye: kasɔnka, maninka, maraka, bamanan. Yen jamuw ye: Sisɔkɔ, Keyta, Dabo, Kanute, Sangarε, Jara, Saakɔ, Tarawele. U sinankunw ye Sisɔkɔ, Dabo, Keyta, Sangarε, Tarawele ni Jara, Kanute ye. Furusira bε bεε ni ɲɔgɔn cε dugu in na . Ka Fàra o kan furusira b’u dugu wεrεw cε. Kasɔnkakan, maninkakan, marakakan ani bamanankan de bε Fɔ Jubedala nka kasɔnkakan de bε Fɔ ka Tεmε ni tɔw bεε kan.

Dugu baarako

Jubedalakaw fana bɛ sὲnɛ sɛbɛkɔrɔ Kɛ. Yen sεnεfεnw ye: keninke, kàba, saɲɔ, malo tiga, tiganinkuru, ɲimikala, gajaba, bananku, woso, je, bàra, galama, ʃɔ, zɛrɛ, kurubaga, dà, kɔɔri. O tɛmɛnen kɔ, u bɛ jiriba dɔw fana Turu i n'a fɔ: mangoro, lenburu, buyagi, manje, ʃiniwajiri ani ntɔmɔnɔ.Yenkaw bɛ nafɛnsὲnɛ-nakɔninw fana Bɔ sɔn. O nakɔnin ninnu na u bɛ fòronto ni jaba, ɲugu, tamati, nkɔyɔ, salati, ʃù, pɔmitɛri, gan, kɔnkɔn, nanaye, melɔn ani sira Sὲnɛ yen. Sὲnɛ kɔ fɛ, u bɛ baganmara fana Kɛ. U ka bagan marataw ye misi, fàli, bà, saga, wùlu, sò ani jakuma ye. Kamanmafɛnw fana b'a la i n'a fɔ: kami, ʃɛ,tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin. Jubedalakaw bɛ jago fana Kɛ ka Fàra ninnu kan. U ka jago ye butigifɛnfeere, sὲnɛfɛnfeere, jiridenfeere ani baganjago ye. Sugu tε Jubedala. O kɔ fε laadala-mɔni fana bε yen. O kεyɔrɔ ye ba ni kɔ ye. O kε minεnw ye dɔɔlen, zɔlɔ, bese ye.

Bololabaara dɔw bɛ Kɛ Jubedalakaw fɛ i n'a fɔ: ŋunanda, segereda, ciyan, sìgilandla, kalakadla, sansaradla, dabadla, murudla, bɔgɔdagadla ani sὲnɛkɛminɛ wɛrɛ. Donsoya bɛ Kɛ yen fana. Yen baara sinsinnen don sεnε kan.

Dugu fὲɛrɛko

Jubedalakaw bɛ sògobaw Minɛ walima k'u Fàga. Olu fàgalanw ye: marafa, bese, sɔgɔlan, waraminɛ-nɛgɛ, nkalaɲɛ, fɛlɛbɔ, lɛjuru ni dɔw k'o ma ko fɛrɛn ni basaminɛ-nɛgε, jakumaminɛ-nɛgɛ, wosen ani wùlu ʃuli a sògo masina na. Yen, u bɛ kɔnɔw Minɛ walima k'u Fàga ni manabɛlɛ, ntɛfɛrɛ, wɔlɔjuru, gɛnni ni furabuluda ni samakaminɛ-fankan, a kɔnɔ masina nɛgɛni ni fεn wɛrɛ ye, ʃìladɔn mana dali ani jagi sirili kɔnɔ masina ɲɛ. U fana bɛ ncɔlɔw, jonbori, gɛnni ani koronni Kɛ k'u ka sokɔnɔ-baganw Minɛ.

Dugu yiriwaliko

Kokura nalenw dugu in kɔnɔ olu ye : Лɔʃimansin, jabaranin, kɔɔrisugu, tlebarika-walan, kalalikɛkɛmansin, kɛnɛyasow ani moto, latigεdɔn, senfεjuru.

Baaɲumankɛtɔw min ni dugu bɛ baara la bi o ye PDRU ye. O nakun ye togodaw yiriwali sabatili ye.

Baaɲumakɛtɔn min ni dugu Delila ka baara Kɛ ɲɔgɔn fɛ o ye PDIAM. Ale de nakun tun ye sεnε, baganmara ani jεgεmara yiriwali ye.

Dugu kàlanko

Jubedala lakɔlikalan Dabɔra 1998 sàn. Yen lakɔli ye foroba ye. San 6kalan don. Balikukalan Dabɔra yen 2006 sàn.

Lakɔlikalan de Nàna dugu in kɔnɔ fɔlɔ wa a fanga ka bòn.

Lakɔlikalan sira fε duguden minnu Kεra jɔyɔrɔ-tigi ye olu ye :

Mamadi Keyta : Ale sì ye sàn 68. A sìgiyɔrɔ ye Jubedala ye. A ka baara ye lakɔlikaramɔgɔya ye.

Taruba Dabo : Ale sì ye sàn 66. A sìgiyɔrɔ ye Kεɲεba ye. A ka baara ye bakibaara ye.

Mamadu Sisɔkɔ : Ale sì ye sàn 49. A sìgiyɔrɔ ye Bamakɔ ye. A bε baara Kε minissiriso dɔ la.

Janginε Sisɔk : Ale sì ye sàn 48. A sìgiyɔrɔ ye Bamakɔ ye. Wàsaden don wàsablon kɔnɔ Bamakɔ.

Dugu batoko

Silamεya de bε Jubedala. Jumamisiri kelenbε yen.

Dugu tεnε ye tadon ye. A dasiri jamakulu kelen, hakilina kelen, ŋaniya kelen ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ, laadalakow, tɔnɲɛnajɛw, seliw, sanyεlεmaw ani sankunbεn ye Jubedalakaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka o ɲɛnajɛ ninnu fɔlifɛnw ye nkɔnin, flen, gita, bàra ani dunun ye. Nka ɲɛnajɛfɛn kɔrɔ dɔw fana bɛ yen i n'a fɔ bɛlɛta, nparibɔ, fɛrɛn, juruden, nten, wali, ʃεnta ani kɔlɔci. Jubedalakaw ka nin ɲɛnajɛ ninnu bɛ Kɛ fεrε de la.

Dugu kungoko

Jubedala kungo kɔnɔ, jisigiyɔrɔw ( dàla, kɔ, ba, fàla), jiriw ani kungofɛnw de bɛ yen.

Dugu in na, dàla ye 1 ye, kɔ ye 2 ye, b aye 1 ye, fàla fana ye 1 ye.

Jisigiyɔrɔ ninnun na fɛn minnu bɛ Sɔrɔ yen : manɔgɔ, npɔliyɔ, ssalen, ntɛbɛn, samu, kɔnkɔn, zeku, zàra, wulujɛga, bilinkitin, sajɛgɛ, nàna, baman, ntigin, dodo, talaka, nfanan ; bàma, kaana, koorokaara, ntori, wondo.

Jiriw : jala, bànan, sanan, genun, nkaba, dingɛ, gele, npeku, zaban, nsira, bumu, ʃi, nɛrɛ, sebe, toro, balazan, kɔlɔ, ntabakùnba, koro, woo, ntɔngɛ, ntege, zɛrɛninjɛ, nkalama, danga, sunsun, zɛkɛnɛ, zaajɛ, nten, ɲama, ngùna, minkɔn.

Kungofɛnw : sinɛnnin, bàla, minɛn, nkolonin, warabilen, suruku, miniɲan, dànkalan, ntomisa, nkorogo, duga, kungokami, wɔlɔ, bunun dingon, tentanin, baninkɔnɔ, tonkanjɔ.

Jubedala kùlu tɔgɔ ye Walun ye. A kungoda ye tigin ye.