Buguya

Dugu yɔrɔfɔli

Buguya fana bɛ bɛnkadi fuɲa galodaduguw fɛ. A bɛ Kita kolomi fɛ Kayi marabolo 'kɔnɔ. A ni Kita cɛ ye bam 17 ye. A n'a ka galotigidugu ta ye bam 3 ye. A ni kayi ta ye 440. Dugu misɛnnin wɛrɛ minnu bɛ k'a Lamini olu Flɛ: Kɔrɔn fɛ, fuɲa bɛ yen ni bam 3 ye. Tlebinyanfan na, santakoto bɛ yen ni bam 10 ye. Duɲa bɛ kɛɲɛka fɛ ni bam 5 ye. Wòrodugu fɛ, jankola kita bɛ yen ni bam 10 ye.

Dugu tɔgɔko

Buguya tu Tigɛra donsokɛ dɔ de fɛ. Nkà Kùnnafoni kɛrɛnkɛrɛnnen ma Sɔrɔ "buguya" kɔrɔko kàn an bɛ bì min na.

Dugu marabaako

Laadaladugutigi de bɛ buguya. Yen dugutigiya bɛ Mamadu keyita de 'bolo bì. Buguyakaw ka dugutigiya fana bɛ Nà kɔrɔya-kunda. N'i Sìgira dugu 'kùn na yen ka Ban fɛn kelen min bɛ Se k'i Bɔ i nɔ na o ye saya ye. U ka dugutigiya tɛ Mununmunun yen kìnw ni ɲɔgɔn 'cɛ. U bɛ tle 7 de Kɛ ka Sɔrɔ ka dugutigi kura Sìgi ni kɔrɔlen Ntanyanna. Mamadu keyita Fɔra dugutigi minnu 'kɔ olu ye Karijala keyita, Magadu keyita, Burama jɛmen keyita ani Kɛmɔgɔ kunba keyita ye. Kumalaban na, buguya ye jamanatigidugukɔrɔ ye.

Dugu bònya

Kìn kelen de bɛ buguya. A sigikɛnɛ tɛ Tɛmɛ 1 kàn kɛnɛ naani 'kɔnɔ. Yen b'a sìgiyɔrɔ flanan de la. Sìgiyɔrɔ fɔlɔ bɛ Weele ko "Kɔ 'kɔ". Buguya mɔgɔw tɛ Tɛmɛ màa 700 ni damadɔ kàn.

Dugu siyako

Yenkaw ye fulaw ni màninkaw ni bamananw ye. U jàmuw ye keyita, so, sisoko, kulubali ani sise ye. Sinankunya-tlon bɛ u ni ɲɔgɔn 'cɛ yen, kɛrɛnkɛrɛnnenya la kulubaliw ni keyitaw. N'a Bɔra numuw la, furu bɛ Tɛmɛ bɛɛ ni ɲɔgɔn 'cɛ yen. Màninkakan de bɛ Fɔ yen fòrobaya la, nkà fulakan fana bɛ dɔɔnin dɔɔninfɔ o kɛrɛ fɛ.

Dugu baarako

Yenkaw bɛ sɛnɛ sɛbɛkɔrɔ Kɛ. U bɛ keninke, saɲɔn, sàba, tiga, tiganinkuru, woso, je, ʃɔ, zɛrɛ, bɛnɛ, dà, ɲimikala, gajaba, bananku, mangoro, buyakgi, manje, lenburu, jabibi, namasa, ntɔmɔnɔ, sɔmɔ, fòronto, jaba, tamati, nkɔyɔ, gan, salati, ʃù, kɔnkɔn, pɔmitɛri, nanaye, ɲugu ani melɔn Sɛnɛ yen. Bà, misi, saga, fàli, wùlu, jakuma, ʃɛ, kami, tonkɔnɔ ani jɛnɛntubannin y'u ka bagan marataw ye. Dalakɛda ni sananbafara ani dalinda y'u ka mɔnikɛyɔrɔw ye. U ka mɔni bɛ Kɛ ni flenw ni tasaw ye. Jago siratigɛ la u bɛ sɛnɛfɛn-feerew ni baganfeere ni butigifeere ani bololafɛndlata dɔw i n'a fɔ ŋunun, sìgilan, segere, daba, jele ani bɔgɔdaga Feere. Donsoya bɛ Kɛ yen fana.

Dugu fɛɛrɛko

Marifa, wosen, wɔlɔgɛn, fɛlɛbɔ, manabɛlɛ, ntɛnfɛrɛ wɔlɔjuru, zɔnkuru, basaminɛ-nɛgɛ, jakumaminɛ-nɛgɛ, bahe,dingɛ tigɛli ka wɔlɔfan Blà o la, o bɛɛ y'u ka kungosogow ni kɔnɔw fàalifɛɛrɛw ye. U b'u ka misidenw Dabɔ ni ncɔlɔ ye. U b'u ka misi murutilenw Minɛ ni jonbori walima k'a Nɛgɛ ni dumunifɛn ye walima k'a bagan masina Koron ka Dòn yɔrɔ koronnen dɔ la ye. Yen musow bɛ finisɔgɔ Kɛ kosɛbɛ.

Dugu yiriwaliko

Yen ko kura nàlenw ye: Лɔʃimansin, jabaranin, tlebarika-walan, pɔnpekɔlɔn, sɛnɛkɛ-mansin, sènfɛjuru, arajo ani moto ye. Baɲumankɛtɔn minnu 'sèn Yera yen yiriwa la olu ye: FAO ni BIT ani GEDFOR. BIT ka yiriwa tùn ɲɛsinnen dòn jirituru ma. FAO, o ta tùn ye sɛnɛko yen, kɛrɛnkɛrɛnnenya la kàbasɛnɛ ani sumaʃi ɲumanko. Fɛn min ye GEDFOR ye sa, ale ka yiriwa tùn ɲɛsinnen bɛ dugumɔgɔw kàlanni ma bamanankan na.

Dugu kàlanko

Lakɔlikalan dugumandakun fàn fɔlɔ de bɛ buguyakaw fɛ yen. Yen Lakɔli Dabɔra 2009 sàn. Balikukalan fana kàlanso kelen bɛ yen. Nkà o nàli tɛ Tɛmɛ sàn fla kan yen nɔ. Blonkɔnɔ-kalan/duguma-kalan bɛ Kɛ yen a Mɛnna. Nkà bì, U ka Lakɔlikalan-ko kɛ bòn ni kàlan suguya tɔ bɛɛ ye.

Dugu batoko

Futa so de Nàna ni silamɛya ye buguyakaw fɛ yen. Laadala-bato kelen kelennin fana bɛ Kɛ yen hali bì. Olu la, a lakodɔnnenba ye Nàma ye. Yen dugudasiri ye wɔklɔnin ani jinɛ ye.

Dugu ɲεnajεko

Kɔɲɔ ni seli ni sanyɛlɛma ni sankunbɛn ni denkundi ni ntolatan ni tɔnɲɛnajɛ ani laadalakow, bɛlɛta, nparibɔ ani fɛrɛn ye yenkaw ka ɲɛnajɛlakow ye. U ka fɔlifɛnw ye bari ni gita ni dunun ni flen ni jenbe ni wasanba ni fle ni buru ani ntamannin ye. Yen fana ɲɛnajɛkɛyɔrɔ fòroba tɔgɔ yen "Bara" ye.

Dugu kungoko

Kɔ, fàla ani dàla bɛ Sɔrɔ yen. jɛgɛ minnu bɛ yen jisigiyɔrɔw la, olu ye: Ntɛbɛn, nàna, manɔgɔ, ntigin, bilinkìtin, kɔnkɔn, wùlujɛgɛ, tungulu ani sajɛgɛ ye. O bɔlen 'kɔ yen, koorow ni kaanaw ni bàmaw ni koorokaaraw ni maliw ani noriw fana bɛ Sɔrɔ yen. Jiri suguya caman fana bɛ Sɔrɔ yen n'a fɔ jala, sanan, genun, nkaba, npeku, zaban, gele, nsira, bumu, ʃì, nɛrɛ, sebe, toro, ntɔngɛ, zɛrɛninjɛ, sunsun, zaajɛ, ntɔngɛ, ntabakùnba, koboblen, ntege, nten, sankɛŋɔni ani zɛkɛnɛ. Kungosogo minnu ka Teli ka Sɔrɔ yen olu ye: Gɔn, lɛ, bàla, dànkala, nkorongo, kungo-kami, minɛn, warabilen, miniɲan, wɔlɔ, gɛlɛnin, tentannin, nkolonin, ntomisa, baninkɔnɔ, digon, libon ani tonkanjɔ ye. Yen kungodaw Flɛ: Kɔnin da, kɔkɔ, kɔninfin, dɔgɔfili, fuga barimama, dalajɛda ani kɛɲɛtɔ.

Dugu Kaburudoko

Kaburudon kelen de bɛ buguya bì. A bɛ dugu ni tlebin 'cɛ.

Dugu waatiko

'Fɛn bɛ 100 san fɛ u ka samiɲa kelen Sanji nàlenw na. Yen waatiw fàlen-fàlen cogo Flɛ: Ni samiɲɛ Bɔra yen kawulɛ bɛ Nà, n'o Bɔra yen, tlema bɛ sɔrɔ ka Nà. Yen funtenin hakɛ sannadan ye 40 ye a nɛnɛ hakɛ dugumadan ye 15 ye.